سلام به شما دانش‌آموزان عزیز و اولیای گرامی! امروز در کیمیاگرخونه می‌خواییم درباره یکی از چالش‌های بزرگ این روزها یعنی وابستگی به گوشی صحبت کنیم. این موضوع نه تنها روی درس و کنکور شما تاثیر می‌گذاره، بلکه کل زندگی‌تون رو تحت الشعاع قرار می‌ده. پس با دقت این مقاله رو بخونید تا هم بتونید این وابستگی رو تشخیص بدید و هم راه‌های درمانش رو یاد بگیرید.
چرا به گوشی وابسته می‌شویم؟ فرار از واقعیت به دنیای مجازی!
بچه‌ها، بیایید روراست باشیم. دنیای واقعی گاهی اوقات سخت و طاقت فرسا میشه. درس نخوندن‌ها، کارهای عقب افتاده، احساس شکست و… همه این‌ها باعث می‌شن که دلمون بخواد از این دنیا فرار کنیم. کجا بهتر از دنیای مجازی؟ جایی که می‌تونیم ساعت‌ها غرق در ویدیوهای بی‌ربط و چرخیدن توی شبکه‌های اجتماعی بشیم و موقتاً همه چیز رو فراموش کنیم.
اما چرا به این وابستگی میگیم “اعتیاد”؟ چون دقیقاً مثل اعتیاد به مواد مخدر عمل میکنه.
اعتیاد به گوشی: شوخی نگیرید!
وقتی حالمون بده، مضطربیم، احساس تنهایی میکنیم یا از چیزی ناراحتیم، به جای حل کردن مشکل، پناه می‌بریم به گوشی. دقیقاً مثل کسی که برای فرار از مشکلاتش به مواد مخدر پناه می‌بره. پس این وابستگی رو جدی بگیرید و به چشم یک “اعتیاد” بهش نگاه کنید.
حال بد، ریشه وابستگی به گوشی
خیلی وقت‌ها، حال بد ما باعث میشه که بیشتر به گوشی پناه ببریم. کسی که حالش خوب نیست، دلش می‌خواد از خودش و فکر کردن به مشکلاتش فرار کنه. پس ساعت‌ها توی دنیای مجازی غرق میشه و خروجی خاصی هم نداره، فقط می‌خواد خودش رو مشغول کنه. اگه می‌خوایید نتیجه بگیرید، باید ریشه این حال بد رو پیدا کنید. ببینید چه چیزی داره اذیتتون میکنه و باعث میشه که شرایط درسی‌تون به هم بریزه. قبلا توی کیمیاگرخونه راجع به درمان حال بد صحبت کردیم، شاید براتون مفید باشه پس بهش سر بزنید.
علائم اعتیاد به گوشی: خودت رو بشناس!
علائم اولیه وابستگی به گوشی شامل خستگی، بی‌حوصلگی، اختلالات خواب و افت تحصیلی میشه. اما علائم دیگه‌ای هم هست که باید بهشون توجه کنید:
- صبح که از خواب بیدار می‌شید، قبل از هر کاری گوشی‌تون رو چک میکنید؟
- ظهر قبل از اینکه برای بعد از ظهرتون برنامه ریزی کنید، می‌رید سراغ اینستاگرام؟
- وقتی کسی بهتون درباره درس و امتحانات تذکر می‌ده، عصبانی می‌شید و پرخاشگری میکنید؟
- احساس میکنید از دنیای واقعی دور افتادید؟
اگه این علائم رو دارید، باید بدونید که به وابستگی به گوشی دچار شدید. سایر علائم رو براتون توی تصویر زیر لیست کردیم:
معایب استفاده از گوشی در نوجوانی: از زندگی واقعی جا نمون!
استفاده زیاد از گوشی در دوران نوجوانی، مشکلات زیادی رو به همراه داره:
- جدا شدن از زندگی واقعی: با دیدن آموزش‌های “نیم ساعته میلیاردر شو!” توی اینستاگرام، ممکنه فکر کنید که همه چیز آسونه و دیگه نیازی به تلاش نیست. اما یادتون باشه که باید توی دنیای واقعی زندگی کنید. توی دنیای واقعی همچین چیزهایی نیست و در واقع باید برای رسیدن به هر چیزی تلاش کافی انجام بدید.
- آسیب به سلامتی: ساعت‌ها استفاده از گوشی باعث آسیب به ستون فقرات، مشکلات چشم، چاقی و… میشه.
- اختلالات یادگیری: وقتی عادت میکنید که مدام ریلزهای کوتاه ببینید، دیگه نمی‌تونید روی مطالب طولانی تمرکز کنید و این باعث اختلال در یادگیری‌تون میشه.
- احساس انزوا و تنهایی: با غرق شدن در دنیای مجازی، دوستان و روابط واقعی‌تون رو از دست می‌دید.
- ضعف در مهارت‌های ارتباطی: توی دنیای مجازی ممکنه خیلی راحت با بقیه ارتباط برقرار کنید، اما توی دنیای واقعی این‌طور نیست. یادتون باشه که اشتباه کردن و یاد گرفتن مهارت‌های ارتباطی توی نوجوانی خیلی راحت‌تره. بعد از کنکور قراره وارد محیط دانشگاه بشید و بعد محیط های کاری. اگر نتونید ارتباط درست رو یاد بگیرید توی جامعه کاملا به مشکل برخورد میکنید. بهترین زمان الانه که روی این مهارت ها کار کنید و اشتباه کنید تا یاد بگیرید، نه توی سی سالگی!
راه‌های درمان وابستگی به گوشی: قدم به قدم به سوی رهایی
گام صفر: ریشه حال بد رو پیدا کن!
از خودت بپرس:
- چرا دارم به گوشی وابسته می‌شم؟
- چه چیزهایی رو دارم با گوشی جایگزین می‌کنم؟
- جای خالی چه چیزهایی رو (دوست، موفقیت، هدف و…) دارم با گوشی پر می‌کنم؟
گام اول: مدیریت زمان
ما توی یه محتوای مفصل و جامع و کامل راجع به آموزش نحوه مدیریت زمان صحبت کردیم که پیشنهاد میکنیم اصلا از دستش ندید. اما اینجا هم به صورت مختصر براتون توضیح میدیم:
- ساعت بندی: برای استفاده از گوشی، ساعت‌های مشخصی رو تعیین کنید. (مثلاً از ساعت ۱ تا ۲ بعدازظهر یا ۱۱ تا ۱۲ شب) و بعد از اون گوشی رو کاملا کنار بذارید و به کارهاتون برسید.
- حذف کانال‌ها و گروه‌های غیرضروری: اخبار ترید و بیت‌کوین رو بذارید برای بعد! الان وقت کنکوره! شما تازه اول راهید و برای هر کار دیگه ای وقت زیادی دارید، اما کنکور یه زمان مشخص داره، ددلاین داره. بهترین کار اینه که اول به کنکور بپردازید و با موفقیت پشت سر بذاریدش بعد سراغ هر کار دیگه ای که دوست داشتید برید.
- استفاده از ساعت هوشمند: به جای آلارم گوشی، از ساعت هوشمند استفاده کنید تا وسوسه نشید برید سراغ شبکه‌های اجتماعی.
- حذف بازی‌های روی گوشی: اگه نمی‌تونید خودتون رو کنترل کنید، بازی‌ها رو حذف کنید یا حداقل گوشی بازی‌تون رو از گوشی درس‌خوندن جدا کنید. ما توی کیمیاگرخونه دانش آموزهایی داشتیم که گیمر حرفه ای بودن. مثلا علی رستمی رتبه 40 کنکور تجربی. کاری که علی توی سال کنکور کرد چی بود؟ کنسول بازی رو از خونه برد به یه جای دیگه و گفت هر زمان نیاز داشت یکم تفریح کنه یا بازی کنه میره اونجا و بازی میکنه. اینطوری کنسول کنارش نبود و مدام وسوسه نمیشد بجای درس خوندن بره گیم بزنه.
- استفاده از برنامه‌های ترک اعتیاد به گوشی:
- اپلیکیشن QualityTime
- اپلیکیشن Forest
| نام اپلیکیشن | کاربرد |
|---|---|
| QualityTime | این اپلیکیشن به شما کمک می‌کند تا میزان استفاده خود از گوشی و اپلیکیشن‌های مختلف را رصد کنید و برای آن‌ها محدودیت زمانی تعیین کنید. |
| Forest | این اپلیکیشن با ایده جالبی شما را تشویق به ترک گوشی می‌کند. هر بار که می‌خواهید روی کار دیگری تمرکز کنید، یک درخت مجازی می‌کارید. اگر از اپلیکیشن خارج شوید، درخت شما خشک می‌شود. |
گام دوم: خاموش کردن اعلان‌ها (Notifications)
اعلان‌های گوشی رو غیرفعال کنید تا مدام وسوسه نشید که گوشی‌تون رو چک کنید. در نهایت بعد از درس خوندنتون که خواستید از گوشی استفاده کنید میتونید تمام پیغام ها رو چک کنید.
گام سوم: حذف برنامه‌های بیاستفاده
برنامه‌هایی که استفاده نمیکنید و بیشتر باعث حواس پرتی شما میشه رو حذف کنید. مثل تیک تاک که بر اساس تجربه شخصی میگیم، اینجا ما اهل نصیحت کردن نیستیم و صرفا بهتون راهی که میتونه خوب باشه رو نشون میدیم. اپلیکیشن تیک تاک فضای واقعا نامناسب و سمی داره، برای خودتون بهتره که پاکش کنید. (واقعاً مسمومه!)
چگونه فرزندمان را از گوشی دور نگه داریم؟ (راهنمای والدین)
رفع مشکلات بنیادی وابستگی به گوشی
اول از همه، مشکل اصلی رو پیدا کنید. ببینید چه چیزی باعث شده که فرزندتون به گوشی پناه ببره. اون مشکل رو حل کنید. میدونید مثل چی میمونه؟ مثل اینه که بیایید بگید فرزند من سیگار میکشه. در قدم اول باید خود “سیگار کشیدن” رو بذارید کنار و بگید ریشه اصلی چی بوده؟ چه چیزی باعث شده که فرزند من سراغ کشیدن سیگار بره. در رابطه با وابستگی به گوشی هم همینطوره. اول ریشه مشکل رو پیدا کنید.
قوانین شفاف
قوانین مشخص و شفافی برای استفاده از گوشی تعیین کنید. (مثلاً ساعت ۱ تا ۲ بعدازظهر) توی این بازه فرزند شما میتونه از گوشی استفاده کنه و شما هم دخالتی نمیکنید اما بعد از اتمام زمان باید گوشی رو کنار بذاره و به درس خوندن برسه.
ثابت قدم بودن در قوانین ترک وابستگی به گوشی
به قوانین پایبند باشید. خودتون هم الگوی خوبی باشید و مدام سرتون توی گوشی نباشه! اینطوری نباشه که مدام اینستاگرام جلوتون باشه و مشغول ریلز دیدن باشید بعد در همین حین مدام به فرزندتون بگید گوشی رو بذار کنار و درس بخون.
توضیح عواقب عدم پیروی از قوانین
به فرزندتون توضیح بدید که اگه از قوانین پیروی نکنه، چه عواقبی در انتظارشه. (مثلاً یک روز محرومیت از گوشی) قرار نیست که با فرزندمون دعوا کنیم یا کاری کنیم که از ما دور بشه و فکر کنه داریم الکی محدودش میکنیم. اما باید این نکته رو بهش یادآوری کنیم که قوانین رو باید رعایت کنه و تخطی کردن طبیعتا عواقب خودش رو داره.
پیگیری راهکارها
پیگیری کنید که چرا نمی‌تونید قوانین رو رعایت کنید. شاید لازم باشه تغییراتی توی برنامه بدید. (مثلاً اگه فرزندتون برای اطلاع از کلاس‌هاش از تلگرام استفاده میکنه، میتونید خودتون عضو گروه بشید و اخبار رو بهش منتقل کنید.) اینطوری فرزند شما استرس بیخود برای عقب موندن از کلاس ها و برنامه هاش نداره و شما هم به عنوان دستیارش کنارشید.
استفاده از روش‌های جایگزین
اگه فرزندتون می‌خواد فیلم آموزشی ببینه، به جای گوشی که ممکنه کلی بعد از کلاسش هم درگیرش بشه، از تلویزیون استفاده کنید. گوشی یا لپ تاپ رو به تلویزیون خونه وصل کنید، فضای پذیرایی رو آروم کنید و اجازه بدید فرزندتون اون تایم رو اونجا در آرامش درس بخونه. دیگه نه تمرکزش بخاطر گوشی از بین میره و نه از کلاس و فیلم های آموزشی عقب میفته
همراهی با فرزند
وقتی گوشی رو از فرزندتون می‌گیرید، کمکش کنید تا بتونه با این شرایط کنار بیاد. شاید بهتر باشه کنارش بنشینید و خودتون هم مشغول کار بشید. میتونید زمانی که فرزندتون توی اتاقش مشغول درس خوندنه شما هم کارهاتون رو ببرید پیشش و کنار هم کارهاتون رو انجام بدید. اینطوری فرزند شما حس همراهی میگیره و راحت تر با شرایطش کنار میاد.
قوانین استفاده از موبایل: پیشنهادات کیمیاگرخونه
- ممنوعیت استفاده از گوشی در تختخواب: این کار کیفیت خواب رو پایین میاره.
- ممنوعیت استفاده از گوشی در مهمانی‌ها: به فرزندتون یاد بدید که توی مهمونی‌ها باید با بقیه تعامل داشته باشه. البته یادتون باشه نوجوان هاتون رو توی جمع ها و مهمونی هایی ببرید که دوست دارن. جایی که بتونن با افرادی تعامل داشته باشن. توی جمعی که همه سن بالا هستن فرزند نوجوان شما حرفی برای گفتن نداره.
- دور نگه داشتن گوشی در زمان درس خواندن: موبایل رو بذارید توی آشپزخونه و برید توی اتاق‌تون درس بخونید. این بهترین راه برای دور بودن از گوشی و تمرکز روی درسه.
جمع بندی
وابستگی به گوشی یک مشکل جدیه که میتونه روی درس، کنکور و زندگی شما تاثیر منفی بذاره. اما با شناخت علائم، ریشه یابی مشکل و استفاده از راهکارهای درمانی، میتونید این وابستگی رو کنترل کنید و به زندگی واقعی برگردید. یادتون باشه شما پدر و مادرهای عزیز هم باید توی این مسیر همراه فرزند نوجون کنکوریتون باشید تا این مسیر رو راحت تر پیش ببرن. اگر سوالی داشتید حتما توی کامنت ها از ما بپرسید در سریع ترین زمان ممکن جواب میدیم.