مدارس تیزهوشان و نمونه‌دولتی جزو مدارس خاص و برتر هستن که هر دو، متقاضی‌های زیادی دارن و دانش‌آموزها برای ورود به اون‌ها، آزمون می‌دن و باهم رقابت می‌کنن. البته این مدارس تفاوت‌های عمده‌ای باهم دارن که در این مقاله، قراره به همین موضوع بپردازیم. پس حتماً تا انتها همراهمون باشید تا با شرایط کلی این دو مدرسه آشنا بشید.
شرایط ورود به مدارس تیزهوشان و نمونه‌دولتی
همون‌طور که می‌دونید، مدارس سمپاد برای پذیرش دانش‌آموزها، هم شرط معدل دارن و هم آزمون ورودی. یعنی برای ورود به مدرسه تیزهوشان، معدلتون باید حداقل ۱۹ باشه و در آزمون ورودی هم حداقل نمره لازم رو کسب کنید. ما در کیمیاگرخونه، در محتوای جداگانه‌ای به‌طور مفصل درباره رازهای قبولی در آزمون تیزهوشان صحبت کردیم که پیشنهاد می‌کنیم حتماً بهش سر بزنید. مدارس تیزهوشان تحت نظر سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان (سمپاد) اداره می‌شن و به همین دلیل، سرفصل‌های درسی‌شون با باقی مدارس متفاوته. برای مثال، روش تدریس علومِ پایه هشتم در مدارس سمپاد، کاملاً متفاوته. در این مدارس، درس علوم به سه بخش فیزیک، شیمی و زیست تقسیم و هر کدوم به‌صورت جداگانه تدریس می‌شه. به علاوه، برای هر یک از این‌ها، کتاب‌هایی به غير از کتاب درسی معرفی و تدریس می‌شه و دانش‌آموزها مطالبی فراتر از کتاب درسی رو می‌خونن و یاد می‌گیرن.
مدارس نمونه‌دولتی هم مثل مدارس تیزهوشان، هم شرط معدل دارن و هم آزمون ورودی. با این تفاوت که شرط معدل در این مدارس حداقل ۱۷ئه و آزمون ورودیش هم نسبت به سمپاد به‌مراتب ساده‌تره. البته در سال‌های اخیر، آزمون ورودی پایه هفتم مدارس نمونه‌دولتی حذف شده و پذیرش دانش‌آموزها در این پایه، بر اساس سوابق تحصیلی انجام می‌شه. اما آزمون ورودی پایه دهم مدارس نمونه‌دولتی همچنان به قوت خودش باقیه. مدارس نمونه‌دولتی، مثل سایر مدارس، تحت نظر سازمان آموزش‌و‌پرورش هستن و بنابراین، برنامه آموزشی‌شون هم مطابق با آیین‌نامه‌های آموزش‌و‌پرورشه، اما قاعدتاً کیفیت آموزشی بسیار بالاتری نسبت به مدارسِ دیگه دارن.
مزایا و معایب مدارس تیزهوشان
برای مقایسه بهتر مدارس تیزهوشان و نمونه‌دولتی، باید با مزایا و معایب هر کدوم آشنا بشیم.
معایب مدارس تیزهوشان
- شهریه بالاتر: مدارس تیزهوشان نسبت به مدارس نمونه‌دولتی بیش‌تره. البته علت شهریه بالاتر اینه که در مدارس تیزهوشان، خدمات بیش‌تری به دانش‌آموزها این مدارس ارائه می‌شه.
- سختگیری زیاد: مدارس سمپاد همیشه به سختگیری‌های زیاد معروف بوده و هستن. قطعاً تیزهوش‌بودن و درس‌خوندن در چنین مدرسه‌ای، سختی‌های خودش رو هم داره. هدف مدارس تیزهوشان معمولاً اینه که بچه‌ها رو به‌خوبی برای المپیاد و کنکور آماده کنن و این موضوع مستلزم اینه که سختگیری وجود داشته باشه.
- زمان زیاد در مدارس و نداشتن فرصت تفریح: یکی از انتقادهایی که به مدارس سمپاد وارد می‌شه اینه که زمان حضور در مدرسه، چه برای دروس اصلی و چه برای فعالیت‌های فوق‌برنامه زیاده. علاوه بر این، حجم کار و تکلیف و امتحان دانش‌آموزها هم بالاست و زمان زیادی رو از بچه‌ها می‌گیره. بنابراین، عملاً فرصت چندانی برای تفریحشون باقی نمی‌مونه.
- استرس و اضطراب بالا به دلیل رقابت و فشار زیاد: این مورد هم یکی دیگه از انتقاداتیه که تقریباً همیشه به مدارس تیزهوشان وارده. اما نکته این‌جاست که برای موفقیت در کنکور، در نهایت شما مجبورید که با دیگران رقابت کنید. در مدارس تیزهوشان، رقابت از همون ابتدا بالاست اما از نظر ما، عیب محسوب نمی‌شه. چون بچه‌ها در محیط رقابتی با دانشآموزهای خوب و قوی قرار می‌گیرن و این باعث می‌شه بیش‌تر تلاش کنن و قاعدتاً در کنکور هم موفق‌تر عمل کنن. البته اگه دانش‌آموزی در مدارس تیزهوشان درس می‌خونه و دچار فشار روانی و استرس زیادیه، حتماً باید از مشاورین مدرسه و والدینش کمک بگیره و در صورت نیاز، به یک متخصص مراجعه کنه. درس‌خوندن و رسیدن به موفقیت بسیار ارزشمنده، اما نباید به سلامتی شما آسیبی وارد کنه.
مزایای مدارس تیزهوشان
- اوقات فراغت ارزشمند: در معایب مربوط به مدارس سمپاد گفتیم که این مدرسه‌ها زمان زیادی رو از دانش‌آموزها می‌گیرن و بنابراین، بچه‌ها زمان چندانی برای تفریح در اختیار ندارن. اما این مسئله، از طرفی نوعی مزیت هم محسوب می‌شه. چون بخشی از زمانشون، با فعالیت‌های پژوهشی، المپیادی و هنری پر می‌شه و دانش‌آموزها در کنار درس‌های روتین، فعالیت‌های مفید این‌چنینی رو هم ياد مي‌گيرن.
- معلم‌های خاص: بسیاری از معلم‌های مدارس تیزهوشان افرادی هستن که سواد و تجربه خیلی بالایی دارن و فرصت نشستن سر کلاس این افراد، خودش امتیاز بزرگی محسوب می‌شه! همون‌طور که سطح اساتید در دانشگاه‌ها باهم متفاوته و شما فقط در دانشگاه‌های تاپ و برتره که می‌تونید با اساتید خاص ملاقات کنید، امکان حضور در کلاس معلم‌های خاص که می‌تونن بر چارچوب فکری و جهان‌بینی شما اثر مثبتی زیادی بذارن هم اغلب فقط در مدارس تیزهوشان وجود داره.
- جو مناسب: در المپیاد ۱۴۰۳، مدرسه علامه‌حلی تهران، ۱۴۳ قبولی، مدرسه انرژی اتمی ۴۷ قبولی و مدرسه فرزانگان ۱ تهران ۴۵ قبولی داشته. این نشون می‌ده که جو این مدارس طوریه که همه بچه‌ها دارن برای پیشرفت تلاش می‌کنن و این باعث می‌شه شما هم رشد کنید و به سمت جلو برید.
البته باید این نکته رو یادآوری کنیم که سطح مدارس تیزهوشان باهم بسیار متفاوته و امکانات متفاوتی هم دارن. یعنی خود این مدارس هم رتبه‌بندی دارن و باید به‌صورت جداگانه مورد بررسی قرار بگیرن. مثلاً مدارس علامه حلی و فرزانگان ۱ تهران، با هیچ‌کدوم از مدارس تیزهوشان در کشور، چه در تهران و چه تر شهرهای دیگه قابل قیاس نیستن، چون سطح علمی و امکاناتشون بسيار بالاست.
مزایا و معایب مدارس نمونه‌دولتی
معایب مدارس نمونه‌دولتی
- خدمات جانبی در این مدارس وجود نداره: در مدارس نمونه دولتی، خدمات جانبی مثل آمادگی برای المپیاد، جشنواره‌های خوارزمی، جشنواره‌های هنری و… وجود نداره و تمرکز عموماً فقط روی درسه.
- دانش‌آموزها یک‌دست نیستن: آزمون ورودی مدارس نمونه‌دولتی اون‌قدری بالا نیست که فقط دانشآموزهای خیلی خوب بتونن توی اون قبول بشن، بلکه دانشآموزهای متوسط هم امکان قبولی دارن. بنابراین، بر خلاف مدارس تیزهوشان، سطح دانش‌آموزها در این مدارس عموماً یک‌دست نیست و بچه‌های قوی در کنار بچه‌های متوسط در یک کلاس حضور دارن.
- دانش‌آموزها باید بار خودشون رو به دوش بکشن: همون‌طور که گفتیم، جو مدارس تیزهوشان طوریه که همه در حال تلاش، درس‌خوندن و پیشرفت هستن و این باعث می‌شه شما ناخودآگاه در مسیر درس‌خوندن قرار بگیرید. اما در مدارس نمونه دولتی، فضای رقابتی چندان بالا نیست و هر دانش‌آموز باید خودش گلیم خودش رو از آب بکشه.
مزایای مدارس نمونه‌دولتی
از جمله مزایای این مدارس، می‌شه به موارد زیر اشاره کرد:
- کیفیت بالاتر نسبت به مداری دولتی
- معلم‌های بهتر نسبت به مدارس دولتی
قبولی در مدارس تیزهوشان سخت‌تره یا نمونه‌دولتی؟
قاعدتاً قبولی در مدارس سمپاد خیلی سخت‌تر از مدارس نمونه‌دولتیه. چون آزمون ورودی تیزهوشان سخت‌تره و تمام دانشآموزهای قوی هم به دنبال اینن که در مدارس سمپاد درس بخونن و این یعنی رقابت سخته. بنابراین، به‌صورت کلی قبولی تیزهوشان سخت‌تره، اما نباید فراموش کنید که خود مدارس تیزهوشان هم رتبه‌بندی دارن. مثلاً علامه حلی ۱ تهران و علامه حلی ۱۲ تهران، از نظر کیفیت، سطح علمی و امکانات کاملاً باهم متفاوتن. بنابراین برای مقایسه بهتر و دقیق‌تر، باید مشخص کنید که کدوم مدرسه تیزهوشان رو با کدوم مدرسه نمونه‌دولتی قیاس می‌کنید.
سخن پایانی
همون‌طور که در این مقاله گفتیم، گرچه دانش‌آموزها هم برای ورود به مدارس تیزهوشان و هم مدارس نمونه‌دولتی باید آزمون بدن، اما این مدرسه‌ها تفاوت‌های عمده‌ای باهم دارن. مدارس تیزهوشان زیر نظر سمپاد اداره می‌شن و برنامه آموزشی متفاوتی دارن. در حالی که مدارس نمونه‌دولتی تحت نظر آموزش‌و‌پرورش هستن و معمولاً سرفصل دروسشون مثل سایر مدارسه، اما با کیفیت بالاتر. علاوه بر این، سطح علمی مدارس تیزهوشان از مدارس نمونه‌دولتی بسیار بالاتره و فعالیت‌ها و برنامه‌های جدی برای راهیابی دانش‌آموزها به المپیاد در دستور کاره. یکی دیگه از تفاوت‌های این مدارس، میزان شهریه‌‌ست. شهریه شعبات مختلف مدارس تیزهوشان و نمونه‌دولتی در شهرهای مختلف و متناسب با امکاناتی که ارائه می‌دن، متفاوته. اما به طور کلی، شهریه مدارس تیزهوشان بیش‌تره و از ۱/۵برابر تا ۵برابرِ شهریه مدارسِ نمونه‌دولتی متغیره. علت اختلاف شهریه هم به‌دلیل امکانات بالاتريه که مدارس تیزهوشان برای دانش‌آموزها فراهم می‌کنن.
یک یادآوری کوچولو!
به‌عنوان صحبت پایانی، باید این نکته رو هم به دانش‌آموزها و هم به والدین یادآوری کنیم که قبول‌نشدن در آزمون‌های ورودی مدارس تیزهوشان و نمونه‌دولتی، به هیچ وجه به معنای عدم توانمندی نیست. همون‌طور که دانشآموزهای تیزهوشان و نمونه‌دولتی نباید دچار غرور و خودبرتربینی بشن، افرادی که در این مدارس قبول نشدن هم نباید به یأس و ناامیدی میدون بدن. مراحل مختلفی در مسیر تحصیلی دانش‌آموزها وجود داره که موفق‌نشدن در یکی از اون‌ها، باعث به‌بن‌بست‌رسیدن نمی‌شه. پس فراموش نکنید که تلاش و پشتکار شما مهمه، نه نتیجه‌ای که حاصل می‌شه.