در این مطلب، درباره روش مطالعه مناسب برای ۲۰ گرفتن در امتحان نهایی علوم و فنون حرف می‌زنیم که خیلی به درد بچه‌های دهم، یازدم و دوازدهم انسانی می‌خوره، چون تقریباً هر چیزی که باید برای بیست‌گرفتن در این درس باید بدونن رو توضیح دادیم.
چرا بیست‌گرفتن در امتحان نهایی علوم و فنون مهمه؟
قبل از هر چیز، این سؤال پیش میاد که اصلاً چرا دانش‌آموزها باید سعی کنن در امتحان نهایی این درس نمره بیست بگیرن؟ برای توضیح این موضوع، باید به دو تا نکته اشاره کنیم.
همون‌طور که قبلاً هم گفتیم، امتحانات نهایی در کنکور تأثیر قطعی دارن. یعنی هر درس یه ضریبی داره و متناسب با اون ضریب، در کنکور شما تأثیر می‌ذاره. مسئله بعدی انحراف معیاره. انحراف معیار یعنی این‌که ببینیم رتبه‌های برتر و دانش‌آموزهای خوب در امتحان یه درس معمولاً چه نمره‌ای می‌گیرن. مثلاً اگر دانش‌آموزی در درسی مثل دین‌و‌زندگی که خیلی از رتبه‌های برتر ۲۰ می‌گیرن، نمره ۱۹/۷۵ بگیره، ترازش افت زیادی می‌کنه. نمرات رتبه‌های برتر تک‌رقمی و دورقمی کیمیاگرخونه در درس علوم و فنون ادبی معمولاً بین ۱۹ تا ۱۹/۷۵ بوده و درنتیجه، از اون‌جایی که این درس ضریب بالایی هم داره، اگه دانش‌آموزی بتونه امتحان نهاییش رو ۲۰ بشه، تراز کنکوش جهش قابل‌توجهی می‌کنه.
بارم‌بندی امتحان نهایی علوم و فنون
- زیبایی‌شناسی: ۶ نمره
- نقد و تحلیل نظم و نثر: ۴ نمره
- سبک‌شناسی: ۲ نمره
- موسیقی شعر: ۶ نمره
- تاریخ ادبیات: ۲ نمره
تیپ سؤالات امتحان نهایی علوم و فنون
سؤالات امتحان نهایی این درس، در یکی از ۴ دسته زیر قرار می‌گیره که در قسمت‌های بعدی، توضیح می‌دیم که برای خوندن هر کدوم باید چه نکاتی رو رعایت کنید تا خوب بهشون مسلط بشید:
- تاریخ ادبیات
- عروض و قافیه
- آرایه‌های ادبی
- قرابت معنایی
روش مطالعه سبک‌شناسی و تاریخ ادبیات برای امتحان نهایی علوم و فنون
وقتی دارید سبک‌شناسی و تاریخ ادبیات رو برای امتحان نهایی مطالعه می‌کنید، حتماً سه تا نکته زیر رو یادتون باشه:
داستانی‌خوندن
چیزی که دارید می‌خونید رو در ذهنتون، به یه قصه یا روایت تبدیل کنید. تبدیل‌کردن تاریخ ادبیات به یه داستان، باعث می‌شه که تاریخ‌ها و اسم‌ها رو راحت‌تر به خاطر بسپرید.
سبک‌شناسی و فهم آثار از رویکرد اجتماعی، مضامین و سبک
باید سعی کنید سبک آثار شاعرها و نویسنده‌های مختلف رو بشناسید. یعنی بدونید که این شاعر یا نویسنده، معمولاً به چه مضامینی در آثارش می‌پردازه، چه سبکی داره و یا رویکردش به مسائل مختلف چطوریه.
خلاصه‌نویسی
نکته آخر خلاصه‌نویسیه که همیشه به دانش‌آموزها کمک می‌کنه مطالب رو بهتر به ذهنشون بسپرن. خلاصه‌نویسی برای تاریخ ادبیات هم جواب می‌ده و میتونید افراد، آثارشون و قرن‌‌ها رو به‌شکل نمودار یا به‌صورت توضیحات کوتاه بنویسید که بعداً هم بتونید راحت‌تر مرورشون کنید. این خلاصه‌نویسی‌ها در کنکور هم کمکتون می‌کنه، پس یه تیره با دو تا نشون، هم برای امتحان نهایی و هم برای کنکور.
روش مطالعه عروض و قافیه برای امتحان نهایی علوم و فنون
برای مطالعه عروض و قافیه تکنیک‌های زیر می‌تونه کمکتون کنه:
وزن‌ها رو یاد بگیرید و حفظ کنید
یادتون باشه که وزن مبحثی نیست که بشه شب امتحان جمعش کرد! برای این‌که بتونید وزن‌ها رو خوب یاد بگیرید، باید از قبل اون‌ها به‌مرور بخونید و تمرین کنید تا کامل بهشون مسلط بشید.
از ریتم و ضرب‌آهنگ استفاده کنید
برای تشخیص وزن شعرها، میتونید از ریتم و ضرب‌آهنگ استفاده کنید که اگر موسیقی بدونید، قطعاً این کار براتون خیلی راحت‌تره.
مهارت سماعی‌تون رو تقویت کنید
برای تقویت این مهارت، میتونید از تمرین‌هایی که در اکثر کتاب‌های کمک‌درسی هست استفاده کنید.
تقطیع
در نهایت، سراغ تقطیع برید که بتونید ریز‌به‌ریز، وزن‌ها رو تقطیع کنید.
فهم ریتم و ضرب‌آهنگ، تقویت مهارت سماعی و تقطیع، در کنار هم به شما کمک می‌کنه که بتونید سؤالات دشوار عروض و قافیه رو هم جواب بدید. پس یادتون باشه که به هر سه روشی که گفته شد، کاملاً مسلط باشید تا بتونید به هر سؤالی، چه سخت و چه آسون، پاسخ درست بدید.
روش مطالعه آرایه‌های ادبی برای امتحان نهایی علوم و فنون
خوندن مبحث آرایه‌های ادبی شبیه خوندن ریاضیه. چون برای این مبحث، باید چند تا نکته و فرمول کلی رو یاد بگیرید و بتونید اون‌ها رو در سؤالات مختلف و متفاوت پیاده کنید و به جواب درست برسید.
یادگیری آرایه‌های ادبی
در قدم اول، باید تک‌تک آرایه‌های ادبی رو کامل بخونید و جزئیاتشون رو خوب یاد بگیرید. یادتون باشه که برای هر کدوم، حتماً چند تا مثال رو هم بخونید و به ذهنتون بسپرید.
تمرین کنید
تمرین‌کردن برای مسلط‌شدن به آرایه‌های ادبی خیلی مهمه. تا حالا پیش نیومده که در امتحان نهایی، سؤالی از بیتهای خارج از کتاب درسی بیاد، ولی با توجه به این‌که امتحانات نهایی به سمت سخت‌تر و مفهومی‌ترشدن می‌رن، بهتره که خودتون رو برای این مورد هم آماده کنید. برای این‌که بتونید آرایه‌های ادبی رو در بیت‌ها یا متن‌هایی که قبلاً ندیدید تشخیص بدید، باید تمرین زیادی داشته باشید تا خوب به این مبحث مسلط بشید و هر بیتی که جلوتون گذاشتن رو مثل آب خوردن جواب بدید. یادتون باشه که دونستن تفاوت‌های آرایه‌های ادبی، مثلاً کنایه و استعاره، هم خیلی مهمه و خیلی وقت‌ها ازشون سؤال میاد. حتماً جزییات آرایه‌ها رو با دقت بخونید و یاد بگیرید تا بتونید از هم تفکیکشون کنید و در یه بیت یا جمله، تشخیصشون بدید.
روش مطالعه قرابت معنایی برای امتحان نهایی علوم و فنون
مبحث قرابت معنایی یکم با مباحث دیگه متفاوته، چون قرابت معنایی یه نوع شعوره و چندان قابل آموزش‌دادن نیست. حتی با بهترین اساتید و کلاس‌ها هم نمی‌شه قرابت معنایی رو یاد گرفت. اما برای این‌که بتونید به سؤالات مربوط به این مبحث بهتر جواب بدید، باید آرایه‌های ادبی و دستور زبان رو کامل بلد باشید و روی لغات هم تسلط نسبی داشته باشید. چون این موارد برای این‌که معنا و مفهوم بیت رو کامل و درست بفهمید، لازمه. علاوه بر این موارد، تکنیک دیگه‌ای که به بالاتررفتن شعور قرابت معنایی‌تون کمک می‌کنه، خوندن بیتهای زیاده. پس تمرین زیاد در قرابت معنایی رو جدی بگیرید و به شب امتحان موکولش نکنید.
بهترین روش مرور علوم و فنون به سبک رتبه‌های برتر
برای مرور مطالب درس علوم و فنون برای امتحان نهایی، مراحل زیر می‌تونه بهتون کمک کنه:
- خلاصه‌هایی که از تاریخ ادبیات نوشتید رو مرور کنید.
- در عروض و قافیه، وزن‌های رایج و بیت‌هایی که هایلایت کردید رو مرور کنید. یعنی بیت‌هایی که وقتی داشتید مطالعه‌شون می‌کردید، به نظرتون نکته‌ی خاصی داشتن که باید دوباره خونده بشن.
- تمام آرایه‌ها رو دوباره مرور کنید و مطمئن بشید که هم مفاهیمشون و هم مثال‌هاشون رو خوب یاد گرفتید.
- در قرابت معنایی، بیت‌هایی که قبلاً هایلایت کردید رو دوباره بخونید و معنی و مفهوم اون‌ها رو هم توی ذهنتون مرور کنید.
نمونه سؤالات امتحان نهایی علوم و فنون پایه دهم
دانش‌آموزهای پایه دهم اولین سالیه که درس علوم و فنون رو دارن و شاید آشنایی چندانی با سؤالات نداشته باشن. ما براتون یه سری نمونه سؤال گذاشتیم که میتونید به‌صورت درس‌به‌درس، اون‌ها رو حل کنید. برای دسترسی به سؤالات بیشتر هم میتونید به سایت قلمچی مراجعه کنید و سؤال‌های سال‌های قبل یا سؤالات شبه نهایی رو برای تمرین بیشتر دانلود کنید. یادتون باشه که حتماً سؤالات شبه نهایی استان تهران رو حل کنید، چون تعداد زیادی از طراحان سؤالات امتحان نهایی، از معلم‌های استان تهران انتخاب می‌شن.
نمونه سوالات امتحان نهایی علوم و فنون پایه یازدهم
ما توی کیمیاگرخونه برای شما یه سری نمونه سوال علوم و فنون امتحان نهایی برای پایه یازدهم آماده کردیم که میتونید برای تمرین بیشتر از اینا استفاده کنید. برای دانلود کافیه روی دکمه زیر کلیک کنید
دانلود نمونه سوال علوم و فنون نهایی دوازدهم
ما توی کیمیاگرخونه برای شما یه سری نمونه سوال علوم و فنون امتحان نهایی برای پایه دوازدهم آماده کردیم که میتونید برای تمرین بیشتر از اینا استفاده کنید. برای دانلود کافیه روی دکمه زیر کلیک کنید
نگاهی به امتحان نهایی علوم و فنون ادبی ۱۴۰۲
تصویر زیر سؤالات امتحان نهایی دی‌ماه ۱۴۰۲ رو نشون می‌ده و لازمه که چند تا نکته رو در موردش براتون توضیح بدیم. توی ویدیویی که پایین‌تر گذاشتیم هم این نکات مفصل‌تر توضیح داده شده‌ن که بهتون پیشنهاد می‌کنیم حتماً ببینیدش تا بهتر متوجه بشید.
به بارم سؤالات توجه کنید
همون‌طور که می‌بینید، تعداد سؤالات این امتحان زیاده و اغلب سؤال‌ها هم چند تا قسمت دارن. بنابراین بارم اختصاص‌داده‌شده به هر سؤال چندان زیاد نیست. پس برای پاسخ به سؤالات، به بارمشون هم نگاه کنید تا حجم جوابی که برای سؤال می‌نویسید، متناسب با بارم اون باشه. مثلاً اگه به سؤالی ۰/۲۵ نمره داره، نیازی نیست که توضیح چندانی بدید و جواب تک‌کلمه‌ای کفایت می‌کنه.
سؤالات مفهومی
نکته دوم مفهومی‌شدن سؤالات امتحان نهاییه که به‌خوبی در این نمونه امتحان قابل مشاهده‌ست. مثلاً سؤال ۵ این امتحان رو ببینید. توی این سؤال خواسته شده که دو مورد از ویژگی‌های زبانی شعر انقلاب اسلامی رو در ابیاتی که داده‌شده شناسایی کنید و این یعنی یه سؤال مفهومی. چون باید ابیات رو تحلیل کنید و ویژگی‌ها رو توی اون‌ها تشخیص بدید. اگه قرار بود سؤالات رو مطابق با روند قبلی طرح کنن که بیشتر مبتنی بر حفظیات متن کتاب درسی بود، سؤال احتمالاً این‌طوری مطرح می‌شد: «دو مورد از ویژگی‌های زبانی شعر انقلاب اسلامی رو نام ببرید».
جزئیات مهمن!
توی قسمت تاریخ ادبیات امتحان، سؤالات «درست یا نادرست» خیلی رایج هستن. یادتون باشه که توی تشخیص درستی یا نادرستی جملات، توجه به تک‌تک جزییات و کلمات ضروریه. چون جابه‌جایی یا تغییر یه کلمه هم می‌تونه معنای جمله کلاً رو عوض کنه.
شعور ادبی
اما می‌رسیم به قسمت‌های زیبایی‌شناسی و نقد و تحلیل نظم و نثر. همون‌طور که بالاتر گفتیم، این قسمت‌ها بیشتر نوعی شعور هستن و جواب‌هاشون ممکنه به‌صورت مستقیم در متن کتاب درسی نیومده باشه. این‌جاست که تمرین زیاد به کمک شما میاد و میتونید با تسلط، فهم و شعوری که از خوندن بیتهای مختلف و حل تمرین‌های زیاد به دست آوردید، راحت‌تر به سؤالات پاسخ بدید.