احتمالاً این موضوع برای شما هم سوال شده که بومی‌گزینی چیه و گزینش کشوری یا ناحیه‌ای به چه معناست. بر اساس دفترچه انتخاب رشته کنکور ۱۴۰۳ (تمام رشته‌های ریاضی، انسانی، تجربی، هنر و زبان)، رشته‌ها به ۲ دسته پایین تقسیم‌بندی شدن:
- رشته‌های بومی (استانی، ناحیه‌ای و قطبی)
- رشته‌های کشوری
برای اینکه بتونید انتخاب رشته‌ی درستی داشته باشید، باید با مفاهیم بالا آشنایی پیدا کنید. در ادامه، به صورت کامل اون‌ها رو بررسی خواهیم کرد؛ پس با ما همراه باشید.
نکات مهم درباره انواع گزینش‌ها در کنکور
- برخی رشته‌ها و دوره‌ها در کنکور سراسری پذیرشی که دارن به‌صورت بومی‌گزینیه، یعنی شانس افرادی که در اون بوم قرار دارن برای قبولی خیلی بیشتره.
- در دوره‌های غیرروزانه اینکه برای یک رشته، دانشجوها رو به‌صورت کشوری پذیرش کنن یا بومی، به نوع دوره (اینکه شبانه باشه یا هر نوع دیگه‌ای) بستگی داره.
- در تمام دوره‌های روزانه نوع پذیرش (کشوری یا بومی‌گزینی‌بودن) به خود رشته‌ای که می‌خواید انتخابش کنید وابسته هست.
نوع گزینش در انواع دانشگاه‌ها و دوره‌ها چطوره؟
این موضوع که می‌خواید در چه دانشگاه و رشته‌ای تحصیل کنید، تاثیر مستقیمی روی نوع پذیرش شما داره. در پایین نوع پذیرش دانشگاه‌های مختلف و دوره‌های مختلف رو بررسی می‌کنیم:
- تمام رشته‌های دانشگاه‌های آزاد اسلامی، پردیس‌های خودگردان، ظرفیت‌های مازاد و دوره‌های مجازی:
پذیرش کشوری (بدون بومی گزینی)
- رشته‌های دانشگاه پیام نور و غیرانتفاعی:
پذیرش بومی ناحیه‌ای
- همه‌ی رشته‌های شبانه و نیمه‌حضوری:
قبولی به‌صورت بومی استانی
- تمام رشته‌های روزانه:
بستگی به رشته‌ای که انتخاب می‌کنید داره و ممکنه هر کدوم از حالت‌های کشوری، بومی ناحیه‌ای، بومی استانی و بومی قطبی باشه.
- رشته‌های با شرایط خاص:
پذیرش کشوری
گزینش بومی یعنی چی؟
پذیرش بومی به این معنی هست که در رشته‌هایی که در اون‌ها پذیرش بومی انجام می‌شه، شانس قبولی برای افرادی که در اون بوم قرار دارن خیلی بیشتر از افراد غیربومی اون منطقه هست.
پذیرش بومی خودش به ۳ دسته پایین تقسیم می‌شه:
- بومی‌گزینی استانی
- بومی‌گزینی ناحیه‌ای
- بومی‌گزینی قطبی
هر کدوم از این سه مورد تعریف خاص خودشون رو دارن که در ادامه بررسیشون می‌کنیم.
ملاک تعیین استان بومی هر داوطلب چیه؟
برای اینکه بتونید بومی یک استان یا منطقه بشید باید شرایط پایین رو داشته باشید:
- محل دریافت مدرک ۳ سال آخرتون در یک دبیرستان یا هنرستان و در یک استان باشه.
- اگر محل اخذ مدرک سه سال آخرتون در یک مدرسه نباشه، محل تولد شما استان بومی شما به حساب خواهد اومد.
- اگر سه سال آخر محل تحصیل شما در مدرسه در خارج از کشور بوده باشه، باز هم استان محل تولدتون به عنوان بوم شما حساب می‌شه.
- در شرایطی که هم محل تولد شما و هم محل سه سال آخر دبیرستان یا هنرستانتون در خارج از کشور بوده، باشه بومی استان تهران به حساب میاید.
بومی‌گزینی استانی یعنی چی؟
رشته‌های بومی استانی که گاهاً به اون‌ها رشته‌های استانی هم گفته می‌شه، به این صورتن که در اون زمینه‌های خاص در هر استانی نیاز به نیروی کار و متخصص هست.
به همین دلیل پذیرش دانشجو در اون رشته‌ها به صورت بومی استانی انجام می‌شه. در اکثر رشته‌ها ظرفیت پذیرش بومی استانی ۸۰ به ۲۰ هست. یعنی۸۰درصد ظرفیت پذیرش رشته به افراد همون استان و بوم و اختصاص داره و ۲۰درصد به افراد غیربومی اون استان.
مثلاً پذیرش رشته پرستاری در کنکور به‌صورت استانیه. یعنی به طور مثال ۸۰درصد ظرفیت پذیرش دانشگاه بوعلی سینای همدان، به داوطلب‌های بومی استان همدان اختصاص داره. برای اینکه بهتر متوجه بشید که بومی‌گزینی چطور احتمال و شانس قبولی رو تغییر می‌ده، یه مثال براتون می‌زنیم. فرض کنید یکی از داوطلب‌های کنکور که استان بومی‌ش گیلانه، با رتبه ۳۵۰۰ رشته پرستاری دانشگاه علوم پزشکی همدان رو انتخاب می‌کنه. داوطلب دیگه‌ای که استان بومی‌ش همدانه هم با رتبه ۵۵۰۰ همین رشته رو انتخاب می‌کنه. با اینکه رتبه اون داوطلب گیلانی بهتره، اما به این دلیل که پذیرش در رشته پرستاری دانشگاه علوم پزشکی همدان، به‌صورت بومی‌گزینی استانی انجام می‌شه، شانس قبولی دانشجوی همدانی در این رشته بالاتره!
پذیرش دانشجو در تمام رشته‌های دانشگاه فرهنگیان و همچنین در دوره‌های شبانه و نیمه‌حضوری، به‌صورت بومی استانی انجام می‌شه. یعنی اگه شما در اون استان بومی به حساب بیاید، شانس قبولی‌تون از سایر داوطلب‌ها بیشتره.
بومی‌گزینی در دانشگاه فرهنگیان رو در محتوای کاملاً جداگانه‌ای توضیح دادیم که برای خوندنش، کافیه روی دکمه زیر کلیک کنید:
پذیرش در چه رشته‌هایی به‌صورت بومی‌گزینی استانی انجام می‌شه؟
توی جدول‌های زیر، می‌تونید لیست رشته‌هایی که پذیرش دانشجو در اون‌ها، به‌صورت بومی‌گزینی انجام می‌شه رو ببینید:
| رشته‌های استانی گروه ریاضی |
| آموزش ابتدایی |
| آموزش ریاضی |
| آموزش فیزیک |
| کاردانی فنی مکانیک |
| کاردانی آمار |
| کاردانی حسابداری |
| کاردانی شهرسازی |
| کاردانی فناوری اطلاعات و ارتباطات |
| کاردانی فنی برق |
| کاردانی مدیریت بازرگانی |
| کاردانی مدیریت صنعتی |
| کاردانی معماری |
| کاردانی نقشه‌برداری |
| کاردانی شیمی آزمایشگاهی |
| کاردانی فنی عمران |
| کاردانی فنی صنایع |
| رشته‌های استانی گروه تجربی |
| آموزش ابتدایی |
| آموزش کودکان استثنایی |
| اتاق عمل |
| پرستاری |
| علوم آزمایشگاهی |
| مامایی |
| هوشبری |
| کاردانی دامپزشکی |
| کاردانی شیمی آزمایشگاهی |
| کاردانی علوم آزمایشگاهی |
| کاردانی حسابداری |
| کاردانی مدیریت بازرگانی |
| کاردانی مدیریت صنعتی |
| کاردانی هوشبری |
| رشته‌های استانی گروه انسانی |
| آموزش ابتدایی |
| آموزش الهیات |
| آموزش تاریخ |
| آموزش جغرافیا |
| آموزش زبان عربی |
| آموزش علوم اجتماعی |
| آموزش کودکان استثنایی |
| کاردانی حسابداری |
| کاردانی امور فرهنگی |
| کاردانی گردشگری |
| کاردانی مدیریت بازرگانی |
| کاردانی مدیریت صنعتی |
| کاردانی هتلداری |
بومی‌گزینی ناحیه‌ای به چه معناست؟
اگر رشته‌ای وجود داشته باشه که در بوم خود شما ارائه نشه، می‌تونید به استان‌ها یا بوم‌های اطراف خودتون برای تحصیل در اون رشته‌ها مراجعه کنید که به این نوع از پذیرش در رشته‌ها، پذیرش بومی ناحیه‌ای یا اصطلاحا ناحیه‌ای گفته می‌شه. بر اساس قوانین سازمان سنجش، در بومی‌گزینی ناحیه‌ای، ۶۰درصد ظرفیت رشته‌ها به داوطلب‌های بومی همون ناحیه اختصاص داره و ۴۰درصد به داوطلب‌ها آزاد تعلق می‌گیره.
پذیرش دانشگاه‌های پیام نور و غیرانتفاعی، به‌صورت بومی‌گزینی ناحیه‌ای انجام می‌شه.
همچنین نیازه بدونید که درسته ما ۳۱ استان داریم اما ناحیه‌ها تنها به ۹ بخش تقسیم می‌شن. استان‌هایی که در مجاور هم هستند یک ناحیه رو تشکیل می‌دن. یک ناحیه در واقع مجموعه‌ای از شهرهاست که از نظر فرهنگی و امکاناتی، مکمل همدیگه هستن.
تمام این نواحی رو در جدول پایین می‌بینید:
| دسته بندی نواحی بومی کشور | |
| ناحیه یک | البرز، تهران، زنجان، سمنان، قزوین، قم و مرکزی |
| ناحیه دو | آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل |
| ناحیه سه | اصفهان، چهارمحال بختیاری و یزد |
| ناحیه چهار | سیستان و بلوچستان و کرمان |
| ناحیه پنج | بوشهر، فارس، کهگیلویه و بویر احمد و هرمزگان |
| ناحیه شش | کردستان، کرمانشاه و همدان |
| ناحیه هفت | ایلام، خوزستان و لرستان |
| ناحیه هشت | خراسان رضوی، خراسان جنوبی، خراسان شمالی |
| ناحیه نه | گلستان، گیلان و مازندران |
بومی‌گزینی قطبی چیه؟
هر چند ناحیه در کنار همدیگه، یک قطب رو تشکیل می‌دن. اگر رشته‌ی مدنظر شما در استان خودتون یا در استان‌های مجاور خودتون وجود نداشته باشه (یعنی در ناحیه شما اونو ارائه ندن)، برای تحصیل در اون رشته‌ی دانشگاهی می‌تونید وارد دانشگاه‌های قطب‌های دیگه بشید.
کشور در مجموع به ۵ قطب تقسیم می‌شه که در جدول پایین می‌تونید ببینیدشون:
| جدول دسته بندی قطب های بومی کشور | |
| قطب یک | البرز، تهران، زنجان، سمنان، قزوین، قم، مرکزی، گلستان، گیلان و مازندران |
| قطب دو | خراسان رضوی، خراسان جنوبی، خراسان شمالی، سیستان و بلوچستان و کرمان |
| قطب سه | آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، کردستان، کرمانشاه و همدان |
| قطب چهار | اصفهان، چهارمحال بختیاری، یزد، ایلام، خوزستان و لرستان |
| قطب پنج | بوشهر، فارس، کهگیلویه و بویر احمد و هرمزگان |
گزینش کشوری یعنی چی؟
اگر رشته‌ای وجود داشته باشه که در خی دانشگاه‌های خاص کشور ارائه بشه و در تمام یا اکثر دانشگاه‌های قطب‌های کشور اون رو نداشته باشیم، پذیرش در اون رشته‌ها به‌صورت کشوری انجام می‌شه.
اصلی‌ترین چیزی که می‌تونه شانس قبولی شما رو در حالت پذیرش کشوری بالا ببره، رتبه و تراز کسب‌شده شماست. نکته‌ی خیلی مهم دیگه اینه که در پذیرش کشوری، رتبه کشوری ملاک نیست و ملاک مقایسه، فقط رتبه در سهمیه هست!
در این حالت، مبنای پذیرش جمعیت داوطلب‌های هر منطقه هست و به طبع، هر منطقه‌ای که جمعیت بیشتری از داوطلب‌ها رو به خودش اختصاص داده باشه، ظرفیت بیشتری هم برای پذیرش دانشجو از اون منطقه در حالت کشوری در نظر می‌گیرن.
معمولاً بیشترین ظرفیت متعلق به منطقه ۲ هست. به این شکل که شانس قبولی تمام افرادی که در استان‌های مختلف در منطقه ۲ اون استان‌ها قرار دارن، با همدیگه برای قبولی در یک رشته‌ی کشوری برابر هست.
گزینش کشوری یا ناحیه‌ای چه فرقی دارن؟
شاید فکر کنید گزینش کشوری یا ناحیه‌ای شباهت زیادی به هم دارن و در برخی جزئیات با هم متفاوتن. اصلی‌ترین اون‌ها هم اینه که در گزینش کشوری، شما با تمام داوطلبین کشور که متقاضی قبولی در یک رشته هستن رقابت می‌کنید. اما در گزینش بومی ناحیه‌ای، شما با افرادی که در ناحیه خودتون هستن رقابت می‌کنید و افرادی که در نواحی مختلف باشن رقابت چندانی با هم ندارن.