میشه گفت اولین انتخاب مهم و حیاتی دانش آموزها در طول دوره تحصیلشون، انتخاب رشته نهم به دهمه که تأثیر زیادی در آیندهشون داره. این انتخاب باید منطقی و آگاهانه باشه، بنابراین دانشآموزها باید سعی کنن تمام جوانب رو بسنجن تا به درستی تصمیم بگیرن. به همین دلیل، توی این مقاله در کیمیاگرخونه، تصمیم گرفتیم از سر تا پیاز هدایت تحصیلی پایه نهم رو براتون توضیح بدیم تا با این فرایند آشنا بشید. پس به هیچ وجه این مطلب مهم رو از دست ندید که خیلی به دردتون میخوره.
هدایت تحصیلی چیست؟
قبل از هر چیز باید توضیح کوتاهی بدیم درباره این که هدایت تحصیلی چیه و با چه هدفی انجام میشه. سازمان سنجش برای اینکه به دانش آموزها کمک کنه بهتر و راحتتر رشتهشون رو انتخاب کنن، سیستم هدایت تحصیلی رو طراحی و اجرا کرده. در هدایت تحصیلی، عوامل مختلفی در انتخاب رشته شما اثر گذارن که در مطلب جدول انتخاب رشته نهم به دهم توضیح دادیم. این عوامل شامل موارد زیر هستن:
- نمرات درسی دانش آموز
- نتایج آزمونهای مشاورهای هدایت تحصیلی
- علاقه دانش آموز
- نظر معلمهای دانش آموز
- نظر مشاور مدرسه
- نظر والدین دانش آموز
هر کدوم از موارد بالا، امتیازهای مشخصی دارن و شما برای اینکه بتونید در رشته مورد علاقهتون ثبتنام کنید، باید امتیاز لازم برای اون رشته رو به دست بیارید. البته همینکه حداقل نمره لازم رو کسب کنید کافی نیست. اگه دلتون میخواد در مدارس خوب درس بخونید، باید امتیاز بالایی در هدایت تحصیلی داشته باشید. چون در مدارس سطح بالا، اولویت ثبت نام با دانشآموزهای قویه. پس هرچی نمرات درسی و امتیازاتی که در هدایت تحصیلی گرفتید بالاتر باشه، احتمال قبولیتون در مدارس خوب هم بیشتر میشه. در مطلب جداگونهای در کیمیاگرخونه، راهکارهای کسب بالاترین نمره در هدایت تحصیلی رو توضیح دادیم. پیشنهاد میکنیم که حتماً این مطلب رو بخونید تا بتونید بدون چالش و مشکل، مراحل انتخاب رشتهتون رو پیش ببرید.
اهداف انجام فرایند هدایت تحصیلی
فرایند هدایت تحصیلی که برای کمک به انتخاب عاقلانهتر و آگاهانهتر دانشآموزها طراحی شده، سه تا هدف اصلی داره که در ادامه میخوایم راجع بهشون صحبت کنیم:
- شناسایی استعدادها، تواناییها، علایق و ویژگیهای شخصیتی دانشآموز
- راهنمایی و کمک به دانشآموز در انتخاب آگاهانه رشته تحصیلی
- راهنمایی و هدایت دانشآموز در زمینه انتخاب رشته و دنبالکردن علایق، طبق سیاستهای آموزشی کشور
شناسایی استعداد، توانایی، علاقه و ویژگیهای شخصیتی دانشآموز
آدمها تواناییهای یکسانی ندارن و هر کس در زمینه خاصی مستعد و توانمنده. شناسایی استعدادها و نقاط قوت هر دانشآموز در انتخاب مسیر تحصیلی آیندهش نقش مهمی داره؛ اگر دانشآموزها چیزی که در اون استعداد دارن رو دنبال کنن، قاعدتاً احتمال موفقیتشون تحصیلی و شغلیشون افزایش پیدا میکنه. این نکته در فرایند هدایت تحصیلی هم مد نظر قرار داده شده. فاکتور مهم دیگه علاقهست که همیشه روی اون تأکید کردیم و گفتیم که اگه به رشتهای که میخوندی علاقمند نباشید، بدون شک در آینده با مشکل مواجه میشید. به همین دلیل، یکی دیگه از فاکتورهایی که در هدایت تحصیلی مورد توجه قرار گرفته، علاقه دانشآموزه.
ویژگیهای شخصیتی مثل درون گرایی یا برون گرایی، ریسک پذیری، خلاقیت، مهارتهای اجتماعی و… هم نقش مهمی در انتخاب رشته و شغل دارن. مثلاً دانشآموزهایی که توانایی رهبری یک تیم یا گروه رو دارن، میتونن مدیرهای موفقی باشن و رشتههای مدیریتی یکی از انتخابهای پیش روی اونهاست.
شناخت استعدادها، تواناییها، علایق و ویژگیهای شخصیتی دانش آموزها در فرایند هدایت تحصیلی، از طریق آزمون کتبی انجام میشه. اما نکته این جاست که این فرایند یه ایراد اساسی داره و اون اینه که نتیجه آزمون خیلی به این موضوع بستگی داره که آزمون در چه زمانی برگزار میشه و دانش آموزی که داره آزمون میده، چه شرایط و احوالات روحیای داره. به همین دلیل، دقت کنید که به سؤالات هدایت تحصیلی، حتماً با حال خوب، سر صبر و حوصله و با تمرکز بالا جواب بدید تا نتیجه آزمونتون، واقعی و درست از آب دربیاد.
راهنمایی و کمک به دانشآموز در انتخاب آگاهانه رشته تحصیلی
بعضی وقتها دانشآموزها یا والدینشون به صورت تک بعدی به رشتهها نگاه میکنن؛ یعنی صرفاً به یک جنبه از یه رشته توجه میکنن و ابعاد مختلف اون رو در نظر نمیگیرن. مثلاً فقط سطح درآمد و بازار کار رو ملاک قرار میدن. اما باید بدونید که برای یه انتخاب رشته خوب که موفقیت تحصیلی و شغلی شما رو در پی داشته بشه، باید به معیارهای متعددی توجه کنید و همه ملاکها از جمله علاقه، بازار کار و درآمد، موقعیت اجتماعی، استعداد و… رو در نظر بگیرید.
اگه برای انتخاب رشته فقط به جنبه مالی اون توجه کنید و استعداد و علاقهتون رو نادیده بگیرید، قطعاً در آینده به مشکل میخورید. هر فرد باید در مسیری قرار بگیره که در اون استعداد داره و میتونه بهترینِ خودش باشه. به علاوه، همهچیز پولدرآوردن نیست، بلکه ما باید در جایی که هستیم احساس مفید بودن هم بکنیم. بنابراین، فاکتورهای اثرگذار در انتخاب رشته موفق خیلی زیادن و آزمونهای هدایت تحصیلی بهتون کمک میکنه که مناسبترین رشتهای که در اون توانایی دارید رو انتخاب کنید.
راهنمایی و هدایت دانش آموز در زمینه انتخاب رشته و دنبالکردن علایق، طبق سیاستهای آموزشی کشور
در هر بازه زمانی، با توجه به نیازهای کشور، سیاستهای متفاوتی اجرا میشه. مثلاً در یک زمان، ممکنه سیاست موجود این باشه که دخترها به سمت رشته تجربی هدایت بشن و پسرها به سمت رشتههای صنعتی. یکی از استدلالهایی که برای این سیاست مطرح شده اینه که چون میانگین تعداد مدالهای دانش آموزهای دختر در المپیاد زیست شناسی بیشتر بوده و میانگین تعداد مدالهای دانشآموزهای پسر در المپیادهای ریاضی و فیزیک، پس دخترها در رشته تجربی موفقترن و پسرها در رشتههای ریاضی! این استدلال کاملاً نادرسته چون درس زیست شناسی یکی از دروس مورد علاقه دخترهاست و تعداد زیادی از دانش آموزهای دختر در المپیاد این درس شرکت میکنن. بنابراین، دلیل تعداد بالای مدال المپیاد دخترها در این رشته به این دلیله که تعدادشون بیشتره. اما به هیچ وجه معنیش این نیست که در ریاضی توانمند نیستن.
بنابراین، این سیاست گذاریها از پایه غلطن و به هیچ وجه راهکار منطقی و معقولی برای تأمین نیروهای کار مورد نیاز کشور نیستن. به همین دلیل، شما باید با توجه به موقعیت و تواناییهای خودتون، رشتهای رو انتخاب کنید که بتونید در اون شکوفا بشید، نه این که در راستای سیاستهای موجود انتخاب رشته کنید.
نقص آزمون رغبت سنجی هدایت تحصیلی
آزمون رغبت سنجی هدایت تحصیلی با همه خوبیهایی که داره، اما بینقص نیست. ایراد این آزمون اینه که دو فاکتور مهم در انتخاب رشته رو در نظر نمیگیره. یعنی امکانات لازم و ویژگیهای خاص روحی-روانی یا محیطی-خانوادگی دانش آموز. منظور از امکانات لازم اینه که مثلاً یه دانشآموزی به معماری علاقه داره و میخواد رشته ریاضی رو انتخاب کنه. اما هیچ کجای فرایند هدایت تحصیلی، به دانشآموز گفته نمیشه که برای این رشته چه امکاناتی لازمه و اون دانشآموز اصلاً میتونه از پس هزینهی خرید لوازم و تجهیزات این رشته بر بیاد یا نه.
علاوه بر این، آزمون رغبت سنجی هدایت تحصیلی، ویژگیهای روحی-روانی خاص افراد رو هم مشخص نمیکنه و شما باید خودتون آگاهانه این موارد رو هم مد نظر قرار بدید. علاوه بر این، ممکنه بعضی شرایط محیطی-خانوادگی براتون فراهم باشه که باعث بشه در بعضی رشتهها بتونید راحتتر و موفقتر کار کنید. مثلاً پدرتون کارخونهای داره که میتونید به راحتی در اون جا مشغول به کار بشید و لازمه رشته خاصی رو بخونید. پس در زمان انتخاب رشته، حتماً خودتون این معیارها رو هم در نظر بگیرید تا بتونید بهترین انتخاب رو داشته باشید.
عوامل تأثیرگذار بر فرایند هدایت تحصیلی پایه نهم
همون طور که پیشتر گفتیم، عواملی هستن که در نتیجهی هدایت تحصیلی شما بسیار اثرگذارن. این موارد در جدول زیر اومده. مجموع امتیازاتی که در فرایند هدایت تحصیلی وجود داره، ۱۰۰ امتیازه و در جدول زیر، نقش هر کدوم از ملاکهای تعیین کننده مشخص شده:
عامل تعیینکننده | درصد تأثیرگذاری |
نظر و علاقه دانش آموز | ۱۰درصد |
عملکرد تحصیلی دانش آموز (نمرات درسها) | ۳۵درصد |
آزمونهای مشاورهای هدایت تحصیلی | ۳۰درصد |
نظر معلمهای دانش آموز | ۱۰درصد |
نظر مشاور مدرسه | ۱۰درصد |
نظر والدین دانش آموز | ۵درصد |
در محتوای جداگانهای در کیمیاگرخونه، قوانین هدایت تحصیلی پایه نهم و نقش هر کدوم از عوامل بالا رو به طور مفصل توضیح دادیم. پیشنهاد میکنیم که حتماً به این مقاله سر بزنید و دقیق بخونیدش تا متوجه بشید که جزییات تأثیر فاکتورهای جدول بالا در هدایت تحصیلی چطوره.
اما نکتهای که باید این جا هم روش تأکید کنیم اینه که همون طور که در جدول میبینید، نمرات درسی شما بیشترین میزان تأثیر رو در فرایند هدایت تحصیلی دارن. بنابراین، خیلی مهمه که بتونید در امتحانات، نمرات بالایی کسب کنید. این نمرات درسی، در واقع میانگین نمرات کتبی ترم دوم پایههای هفتم، هشتم و نهم هستن و به همین دلیل، باید از سال هفتم خوب درس بخونید و سعی کنید بالاترین نمرهها رو بگیرید.
نقش خانواده در موفقیت تحصیلی دانش آموزها
در این قسمت، روی صحبتمون با والدینه. پس حتماً این مطلب رو برای پدر و مادرتون هم ارسال کنید که بخونن. علاوه بر این، پیشنهاد میکنیم که محتوای پدر کیمیاگر، مادر کیمیاگر رو هم برای والدینتون بفرستید تا بدونن که چطور میتونن به موفقیت تحصیلی بیشتر شما کمک کنن.
مسئله اول درباره نقش والدین در موفقیت تحصیلی فرزندانشون اینه که خیلی از والدین تصور میکنن بچهشون نمیفهمه چی به خیر و صلاحشه و به همین دلیل، اونها باید براش تصمیم بگیرن که چه رشتهای رو انتخاب کنه! اما نکته اینجاست که وظیفه پدر و مادر، حمایت (مالی، عاطفی و…) و تربیت فرزنده، نه این که در همه چیز به جای فرزندشون تصمیم بگیرن و نظرات خودشون رو تحمیل کنن.
توصیههایی برای والدین دانشآموزان
شما در جایگاه پدر یا مادر، باید فرزندتون رو طوری تربیت کنید که توی این سن، بتونه مستقل باشه و بهترین تصمیم رو بگیره. قطعاً شما نمیتونید همیشه مراقب و محافظش باشید و تر و خشکشکنید. پس بهترین کار اینه که به جای این که براش تصمیم بگیرید، تصمیم گیری درست رو بهش یاد بدید. البته منظور این نیست که هیچ گونه نظری درباره انتخاب رشته فرزندتون ندید، بلکه موضوع اینه که نظرتون رو تحمیل نکنید. شما میتونید با فرزندتون گفت و گو کنید، درباره مزایا و معایب رشتهها و شغلهای مختلف حرف بزنید، بهش بگید که چرا فکر میکنید فلان رشته خوبه و ازش بخواید که اون هم نظرش رو بیان کنه. درباره رشتهها و شغلهای مختلف بهش اطلاعات و آگاهی بدید و اگه دوستانی در زمینههای شغلی مختلف دارید، موقعیتی رو فراهم کنید که فرزندتون باهاشون گفت و گو کنه و با محیطهای کاریشون آشنا بشه.
با بچههاتون رابطه صمیمانه و پر از مهر و محبت و عاطفه داشته باشید، نه این که بخواید با زور و قدرت حرف خودتون رو به کرسی بنشونید. برای بچههاتون وقت بذارید، باهم گفت و گو کنید، نظرتون رو بگید اما در نهایت، اجازه بدید که تصمیم آخر رو خود دانشآموز بگیره. مطمئن باشید که روابطی که زور و قدرت در اونها باشه، هیچوقت سالم نخواهد بود پس مبنای ارتباط با فرزندتون رو عشق و محبت قرار بدید و به استقلال و آزادیش احترام بذارید.
ثبتنام در سامانه هدایت تحصیلی
فرایند هدایت تحصیلی، به صورت اینترنتی و از طریق سایت my.medu.ir انجام میشه. برای انجام این فرایند، باید مراحل زیر رو انجام بدید:
- ورود به سایت my.medu.ir
- انتخاب نقش دانشآموز
- وارد کردن شماره شناسنامه در قسمت نام کاربری
- وارد کردن رمز تعیینشده: این همون رمزیه که در زمان ساخت حساب کاربری در این سایت تعیین کردید. اگه رمزتون رو فراموش کردید هم میتونید از طریق گزینه فراموشی رمز عبور، یه رمز جدید بسازید.
- وارد کردن کد امنیتی
- پر کردن فرم آزمونهای مشاورهای: این فرم رو حتماً باید خودتون پر کنید. سؤالات این فرم چهار گزینهای هستن و هیچ کدومشون جواب درست یا غلط ندارن. بنابراین گزینهای رو انتخاب کنید که به دیدگاهتون نزدیکتره.
- پر کردن فرم مخصوص والدین: این فرم باید حتماً توسط والدین شما پر بشه و خودشون به سؤالها جواب بدن.
پاسخ سؤالات آزمون هدایت تحصیلی پایه نهم
آزمونهای مشاورهای هدایت تحصیلی سه مورد هستن:
- آزمون رغبت سنجی تحصیلی
- آزمون توانایی
- آزمون سلامت روان
نکته مهمی که باید درباره آزمونهای هدایت تحصیلی پایه نهم بدونید اینه که سؤالهای این آزمون، جواب درست و غلط ندارن! یعنی برای پاسخ به این سؤالات، نیاز به دانش یا اطلاعات خاصی ندارید. در واقع این سؤالها برای این طراحی شدن که ویژگیهای شخصیتی شما رو بررسی کنن. بنابراین، تمام جوابها درسته و این آزمون فقط با هدف شناخت بیشتر شما انجام میشه. مثلاً مشخص بشه که شما به کار تیمی علاقه دارید یا کار فردی، بیشتر برون گرا هستید یا درون گرا، به کارکردن در محیطهایی علاقه دارید که در اونها با آدمها در ارتباط هستید یا به کارکردن در محیط خلوت و دور از افرادِ دیگه تمایل دارید و… .
اما نکته اینجاست که قبل از پاسخ دادن به سؤالات آزمون رغبت سنجی، شما باید بر اساس معیارهای مهمی از جمله علاقه، بازار کار و درآمد، محیط کار و همچنین موقعیت اجتماعی، تصمیم بگیرید که میخواید در چه رشتهای تحصیلتون رو ادامه بدید و بر اساس این انتخابتون به سؤالهای هدایت تحصیلی پاسخ بدید. پس اول درباره رشتههای مختلف تحقیق کنید و بعد برید سراغ آزمون رغبت سنجی. ما در کیمیاگرخونه، در محتواهای جداگانهای رشتههای مختلف متوسطه رو معرفی کردیم. پیشنهاد میکنیم حتماً این مقالهها رو کامل و دقیق بخونید و اگه سؤالی داشتید، برامون بنویسید تا بهشون جواب بدیم. برای مطالعه مطلب مربوط به هر کدوم از رشتهها، روی لینکهای زیر کلیک کنید:
- انتخاب رشته ریاضی پایه نهم به دهم
- انتخاب رشته تجربی پایه نهم به دهم
- انتخاب رشته انسانی پایه نهم به دهم
نمونه سؤالات آزمون رغبت و توانایی
آزمون رغبت سنجی تحصیلی با این هدف انجام میشه که مشخص کنه دانشآموزها بیشتر به چه حوزههایی اشتیاق و علاقه دارن. در این آزمون، سؤالات اینچنینی مطرح میشه:
- آیا به کارهایی مثل نجاری، تعمیر لوازم خانگی و… علاقه دارید؟
- آیا علاقمند هستید که کسب و کار شخصی خودتان را راهاندازی کنید؟
- آیا به کارهای گروهی و جمعی علاقه دارید؟
در آزمون توانایی، میزان توانمندی دانشآموز در حوزههای مختلف مورد بررسی قرار میگیره. سؤالاتی که در این آزمون از دانشآموزها پرسیده میشن، از قبیل سؤالات زیر هستن:
- میزان توانایی شما در تعمیر لوازم خانگی چقدر است؟
- میزان توانایی شما برای مدیریت یک مرکز یا نهاد چقدر است؟
- چقدر برای کارکردن بهعنوان یک کارمند اداری توانمند هستید؟
آیا هدایت تحصیلی برای همه اجباریه؟
بله. بر اساس قوانین سازمان آموزش و پرورش، تمام دانشآموزهای پایه نهم موظف هستن که تمام مراحل فرایند هدایت تحصیلی که توضیح دادیم رو انجام بدن. در غیر این صورت، نمیتونن برای پایه دهم انتخاب رشته کنن. پس به هیچ وجه راهی برای فرارکردن از انجام فرایند هدایت تحصیلی وجود نداره.
هدایت تحصیلی پایه نهم برای مدارس غیردولتی هم لازمه؟
جواب این سؤال هم بله است. همونطور که گفتیم، انجام فرایند هدایت تحصیلی برای همه دانشآموزها اجباریه. اما در مدارس غیرانتفاعیِ ضعیفتر، معمولاً این موضوع چندان اهمیتی نداره چون این مدارس عموماً در کلاسهاشون ظرفیت خالی دارن و میتونن در هر رشتهای، دانشآموزها رو ثبت نام کنن. اما در مدارس غیرانتفاعیِ سطح بالا، چون متقاضی برای ورود به مدرسه زیاده و ظرفیت مشخصی برای هر رشته وجود داره، هدایت تحصیلی اهمیت بالایی داره که مشخص میکنه کدوم دانشآموز امکان ورود به کدوم رشته رو داره. در چنین شرایطی، قاعدتاً دانشآموزهای قوی که نمرات بالایی دارن و در هدایت تحصیلی امتیاز بالاتری رو کسب کردن، در اولویت ثبتنام هستن. به همین دلیله که مُدام تأکید میکنیم باید در هدایت تحصیلی، بیشترین امتیاز ممکن رو کسب کنید.
کارنامه هدایت تحصیلی پایه نهم: کدهای «الف» و «ب» در اعلام نتایج هدایت تحصیلی
نتایج هدایت تحصیلی از طریق سایت my.medu.ir اطلاع رسانی میشه. بعد از اتمام امتحانات و واردکردن نمرات دانشآموزها در سامانه توسط معلمها، فرایند هدایت تحصیلی تکمیل و نتایج اون اعلام میشه که میتونید با ورود به سایت با استفاده از نام کاربری و رمز عبور، به کارنامهتون دسترسی پیدا کنید.
وقتی جواب هدایت تحصیلی شما میاد، دو حالت وجود داره. یا در برگه هدایت تحصیلیتون حالت «الف» ثبت میشه و یا حالت «ب». حالا میخوایم بگیم که هر کدوم از اینها، به چه معنی هستن.
کد الف در نتیجه هدایت تحصیلی یعنی چی؟
کد «الف» به این معنیه که همین الان اولویت اولت رو ثبت نام کن. فرض کنید که اولویت اول شما برای انتخاب رشته، رشته تجربی بوده و در جواب هدایت تحصیلی شما، کد «الف» ثبت شده. در چنین شرایطی، شما میتونید در همون اولویت اولتون، یعنی رشته تجربی ثبت نام کنید و هیچ مشکلی براتون وجود نداره. چون نمره لازم برای ثبت نام در این رشته رو کسب کردید.
کد ب در نتیجه هدایت تحصیلی یعنی چی؟
اما حالت «ب» به این معناست که شما در حال حاضر باید در اون رشتهای که در نتیجه هدایت تحصیلی براتون ثبت شده، ثبت نام کنید و بعداً اگر ظرفیت خالی وجود داشت، میتونید برید سراغ رشتهای که اولویت اول شما بوده. مثلاً فرض کنید که اولویت اول و دوم شما رشته ریاضی و تجربی بوده، اما وقتی جواب هدایت تحصیلیتون میاد، میبینید که در اون، کد «ب» و رشته تجربی ثبت شده. معنی این مورد اینه که شما فعلاً باید در رشته تجربی، یعنی اولویت دومتون ثبت نام کنید و بعداً اگه ظرفیت خالی در رشته ریاضی باقی موند، وارد اون رشته بشید.
علاوه بر کدهای «الف» و «ب»، در کارنامه هدایت تحصیلی دانشآموزها حالت دیگهای هم وجود داره که با کلمه «خیر» در کارنامه مشخص میشه. «خیر» به این معناست که دانشآموز امکان ثبتنام در رشته موردنظرش رو نداره و نمیتونه اون رشته رو انتخاب کنه. در چنین شرایطی، دانشآموز میتونه در انتخاب رشته مجدد شرکت و شانس خودش رو امتحان کنه. قوانین و نکات تعیین رشته مجدد نهم به دهم رو در محتوای جداگونهای توضیح دادیم که میتونید بهش سر بزنید.
سخن پایانی
انتخاب رشته نهم به دهم، اولین جاییه که دانشآموزها باید بهطور جدی، برای مسیر تحصیلی و شغلی آیندهشون تصمیم بگیرن، بنابراین اهمیت خیلی بالایی داره و انتخاب آگاهانه و تصمیمگیری درست در این مرحله، میتونه موفقیتهای آینده شما رو تضمین کنه. در این مقاله از کیمیاگرخونه، صفر تا صد فرایند هدایت تحصیلی که برای کمک به تصمیمگیری بهتر دانشآموزها طراحی شده رو توضیح دادیم. انجام مراحل هدایت تحصیلی برای تمام دانشآموزهای پایه نهمی اجباریه، پس حتماً نکاتی که در این مقاله گفتیم رو به خاطر بسپرید تا در انجام مراحل هدایت تحصیلی، دچار مشکل نشید. ما در کیمیاگرخونه، مقالههای دیگهای هم درباره انتخاب رشته نهم به دهم منتشر کردیم که پیشنهاد میکنیم اونها رو هم به دقت مطالعه کنید و هر سؤالی که داشتید با ما در میون بذارید.
ارسال پاسخ