دوران بلوغ، دوران بسیار حساس و پرچالشیه که اگه بد گذرونده بشه، سنین بزرگسالی و پیری فرد رو هم تحت تأثیر قرار می‌ده. بنابراین، خیلی مهمه که شما والدین عزیز سعی کنید در این دوران، مراقب فرزندتون باشید. در این مقاله، می‌خوایم به طور مفصل راجع به دوران بلوغ حرف بزنیم. یعنی توضیح بدیم که ویژگی‌ها و نیازهای دوران بلوغ چیه و شما پدرها و مادرهای عزیز، چطور می‌تونید به فرزندتون کمک کنید تا این دوران رو به‌خوبی و بدون آسیبب پشت سر بذاره.
مهم‌ترین ویژگی نوجوانان در سنین بلوغ
شما پدرها و مادرها برای این که بتونید در دوران بلوغ همراه و حمایتگر فرزندتون باشید، قبل از هر چیز باید بدونید که ویژگی‌های این دروان چیه و چه تغییراتی در فرزند شما رخ می‌ده. این تغییرات رو می‌شه به دو دسته تقسیم کرد:
- تغییرات جسمی
- تغییرات روحی
تغییرات جسمی در نوجوانان در دوران بلوغ
اولین تغییراتی که در نوجوانی که سن بلوغ رو می‌گذرونه مشاهده می‌شن، تغییرات ظاهری و فیزیکی و بلوغ جنسی هستن. این تغییرات به ویژه در دخترهای نوجوان دیده می‌شه که قبلا براتون راجع به نحوه رفتار با دخترها در دوره بلوغ صحبت کردیم. ران‌ها و سینه‌هاشون بزرگ‌تر می‌شه، به دلیل تغییرات هورمونی ممکنه جوش بزنن و همچنین کمی افزایش وزن پیدا کنن. در این سن، با توجه به حساسیت شدیدی که نوجوان روی همه‌چیز داره، ممکنه نسبت به این تغییرات احساس بدی داشته باشه و اعتمادبه‌نفسش پایین بیاد. به‌علاوه، دخترها در این سن دوره‌های ماهیانه رو هم تجربه می‌کنن و چون پدیده جدیدی براشون هست، ممکنه چالش‌ها و ناراحتی‌هایی براشون به همراه داشته باشه.
پسرها در دوران بلوغ قد می‌کشن، بدنشون عضلانی‌تر می‌شه، ریش و سبیل درمیارن، صداشون کلفت می‌شه و به دلیل تغییرات هورمونی، ممکنه جوش بزنن. از طرف دیگه، بعضی از پسرهای نوجوان در دوران بلوغ، از هر چیزی که باعث زیبایی و آراستگی بشه فرار می‌کنن. چون تصور می‌کنن که زیبایی، دخترونه‌ست و اصلاً پسر رو چه به زیبابودن! مثلاً حموم نمی‌رن، موهاشون رو اصلاح نمی‌کنن، لباس‌های مرتب نمی‌پوشن و… .
تغییرات روحی در نوجوانان در دوران بلوغ
نوجوان‌ها در دوران بلوغ، تغییرات روحی زیادی رو هم تجربه می‌کنن. از جمله این تغییرات نیاز به استقلال و پیداکردن هویته که در ادامه این مطلب، مفصل درباره‌شون حرف می‌زنیم. نوجوان‌ها معمولاً در سنین بلوغ، حساسیت و نوسانات خلقی شدیدی دارن که شما والدین باید درکشون کنید. اگه خوب فکر کنید، احتمالاً به یاد میارید که شما هم سال‌ها قبل در نوجوانی‌تون، احساسات مشابهی رو تجربه کردید. نوجوان‌ها در این سن، نسبت به نظر دیگران خیلی حساسن و از قضاوت و انتقاد ترس دارن. بنابراین، به هیچ وجه قضاوتشون نکنید و به‌صورت تند و مستقیم ازشون انتقاد نکنید. تجربه احساسات عاطفی و عاشقانه هم یکی دیگه از ویژگی‌های دوران بلوغه که می‌تونه برای نوجوان چالش‌برانگیز و در عین حال، هیجان‌انگیز باشه.
نیازهای دوران بلوغ در نوجوانان
قبل از هر چیز باید بگیم که شما پدرها و مادرهای عزیز، باید در سنین نوجوانی حامی صد درصدی فرزندتون باشید و به‌خوبی ازش مراقبت کنید. برای طی‌کردن دوران بلوغ، بدون آسیب و چالش باید سعی کنید فضای گفت‌و‌گو و رابطه صمیمانه با نوجوانتون رو فراهم کنید تا بتونه به‌راحتی نیازها، خواسته‌ها و دیدگاه‌هاش رو بیان کنه. مهم‌ترین نیازهای دوران بلوغ در نوجوان شما مواردیه که در ادامه توضیح می‌دیم. رفع تمام این نیازها و اهمیت به هر بعد، لازم و حیاتیه و برای سپری‌کردن دوران بلوغ سالم ضروریه.
نیازهای روانی-عاطفی در دوران بلوغ
در دوران بلوغ، نوجوان‌ها به‌شدت از نظر روانی تحت فشار هستن. بنابراین، میزان حساسیت‌هاشون هم افزایش پیدا میکنه. در این دوران، شما پدرها و مادرهای عزیز باید نیازهای روانی و عاطفی فرزندتون رو برطرف کنید و کمکش کنید تا از بار سنگین این فشارهای روانی کم کنه.
نیازهای روحی نوجوانان
منظور از نیاز روحی اینه که نوجوان در دوران بلوغ، نیاز به دوست داره. به هیچ وجه تصور نکنید که شما به‌عنوان والدین فرزندتون، می‌تونید نقش دوست رو هم براش ایفا کنید. هرگز! شما در بهترین حالت، باید وظایف و مسئولیت‌های نقش والدی خودتون رو انجام بدید و قرار نیست نقش دوست رو هم در زندگی نوجوانتون بر عهده بگیرید. در محتوای جداگانه‌ای در کیمیاگرخونه، مفصل درباره دوست‌یابی در دوران نوجوانی صحبت کردیم. پیشنهاد می‌کنیم حتماً به این محتوا هم سر بزنید.
نیازهای اجتماعی در دوران بلوغ
فرزند شما در سنین کودکی از خودش هویتی نداره. یعنی هویتش وابسته به محیط و هویت پدر و مادرش تعریف می‌شه. اما نوجوان در دوران بلوغ، به دنبال پیداکردن هویت خودشه و بنابراین، نسبت به مسائل مختلف دغدغه پیدا میکنه و دیدگاه خاص خودش رو می‌سازه. سعی کنید به این هویت احترام بذارید و به رسمیت بشناسیدش. نظر فرزندتون رو درباره موضوعات مختلف بپرسید و به حرف‌هاش گوش بدید. اگه نوجوان شما احساس کنه که جدی گرفته نمی‌شه، آسیب می‌بینه و سرکوب می‌شه.
نیازهای جسمانی و تغذیه‌ای
همون‌طور که گفتیم، در دوران بلوغ تغییرات ظاهری زیادی در نوجوان‌ها به وجود میاد. به همین دلیل، در صورت نیاز می‌تونید با یه متخصص تغذیه مشورت کنید و رژیم غذایی مناسب فرزندتون رو دریافت کنید که از تغییرات ظاهری منفی مثل جوش‌زدن یا چاق‌شدن بیش‌ازحد جلوگیری بشه.
نیاز به هویت‌یابی در نوجوانان
همون‌طور که بالاتر هم گفتیم، در کودکی چیزی به اسم هویت وجود نداره. در نوجوانی، هویت در حال شکل گیریه و در سال‌های جوانی و میانسالی هویت ثبات پیدا میکنه. مشکلی که وجود داره اینه که خیلی از پدرها و مادرها روند هویت‌یابی فرزندشون رو درک نمی‌کنن. یعنی دلشون می‌خواد فرزندشون مثل دوران کودکی کاملاً وابسته بهشون باشه و هر چیزی که می‌گن رو انجام بده. در حالی که در دوران نوجوانی چنین چیزی دیگه ممکن نیست. چون فرزند شما داره کم کم هویت مستقل خودش رو می‌سازه و احتمالاً بعضی جاها نظراتش مخالف نظرات شما خواهد بود.
بنابراین، نکته‌ای که باید بهش توجه داشته باشید اینه که هویت فرزندتون رو به رسمیت بشناسید و سعی نکنید با زور و اجبار، تصمیمات و نظرات خودتون رو بهش تحمیل کنید. بپذیرید که فرزند شما دیگه کودک نیست که هرچی گفتید رو چشم‌بسته قبول کنه و انجام بده. نوجوانتون ممکنه باهاتون در مسائل مختلف، اختلاف سلیقه و نظر داشته باشه. این مسئله کاملاً طبیعیه چون نوجوان داره سعی میکنه نشون بده که هویت داره و اگه شما این هویت رو زیر سؤال ببرید، آسیب بزرگی بهش زدید. کار دیگه‌ای که در دوران نوجوانی فرزندتون باید انجام بدید اینه که شما هم به شکل‌گیری هویتش کمک کنید. یعنی آدم حسابش کنید، ازش نظر بپرسید، انجام بعضی کارها رو به خودش واگذار کنید و… .
اگه فرزندتون در فضای خانواده نتونه هویت خودش رو پیدا کنه و شما به‌عنوان پدر و مادر هویتی بهش ندید، این خطر وجود داره که در محیط بیرون از خونه، هر هویتی که ببینه رو کسب کنه. یعنی ممکنه هر آدمی نوجوان شما رو مثل یک خمیر، به هر شکلی که دلش می‌خواد دربیاره.
نیاز به استقلال و خودمختاری در نوجوانان
یکی دیگه از نیازهای دوران بلوغ در نوجوانان، نیاز به آزادی و استقلاله. البته منظور از آزادی به هیچ وجه بی‌بندوباری یا قانون‌نداشتن نیست، بلکه معنای کاملاً مثبتی داره. خیلی از پدرها و مادرها از آزادی‌داشتن فرزندشون وحشت دارن، چون تصور می‌کنن اگه بهش آزادی عمل بدن، آسیب می‌بینه یا به راه‌های خطرناک کشیده می‌شه. نکته این‌جاست که اگه الان به فرزندتون آزادی ندید، چند سال بعد وقتی دانشجو بشه، مجبوره خیلی جاها به‌تنهایی گلیم خودش رو از آب بکشه بیرون در حالی که اصلاً برای همچین چیزی آماده نیست. چون هیچ‌وقت استقلال و آزادی رو تجربه نکرده و نمی‌دونه در جامعه چطور باید از پس خودش بربیاد.
بنابراین، حتماً فضا رو برای آزادی عمل نوجوانتون باز بذارید، اما حد و حدودش رو به‌صورت شفاف و روشن مشخص کنید. مثلاً اجازه بدید با دوستانش بیرون بره، اما از جایی که قراره بره و ساعت رفت و آمدش مطلع باشید. یا وقتی بهش پول‌توجیبی می‌دید، بهش آزادی بدید که اون پول رو هر طور که خواست خرج کنه، اما ازش بخواید که اگه خواست چیزی بخره که خیلی گرونه، حتماً باهاتون مشورت کنه. نکته مهم دیگه‌ای که باید در ارتباط با نوجوانتون بهش توجه کنید، اینه که از فرزندتون سؤال بپرسید که کجا میره و با کی میره، اما به هیچ وجه بهش تهمت نزنید و تصور نکنید که همه‌ش می‌خواد شما رو بپیچونه.
احساس عدم امنیت در نوجوانان
یکی از آسیب‌هایی که از رفتار نادرست والدین در دوران نوجوانی فرزندشون ناشی می‌شه، احساس عدم امنیته. یعنی پدر و مادر برای این‌که به فرزندشون آزادی ندن، مُدام فرزندشون رو می‌ترسونن که جامعه امن نیست و همه مردم بدن و ممکنه بهش آسیب بزنن! ایجاد چنین تصوری نسبت به جامعه و مردم در ذهن فرزندتون کار بسیار نادرستیه. چون باعث می‌شه احساس عدم امنیت همیشه همراهش باشه و حتی در بزرگسالی هم نتونه با دیگران ارتباط خوبی برقرار کنه و همیشه ازشون بترسه.
نیاز نوجوانان به ماجراجویی و تجربه‌گرایی
نوجوان‌ها معمولاً ماجراجویی رو دوست دارن و دلشون می‌خواد اتفاقات جالبی رو تجربه کنن تا هیجان زیادی که دارن تخلیه بشه. شما والدین عزیز باید زمینه‌ای رو فراهم کنید که فرزندتون امکان این ماجراجویی رو داشته باشه. اگه فرزندتون کنجکاوه که جایی رو ببینه یا یه تفریح هیجان‌انگیز رو انجام بده، در صورت امکان موقعیت رو براش فراهم کنید و اجازه بدید چیزهای مختلف رو تجربه کنه. گرچه بعضی از کارها از سن شما احتمالاً گذشته، اما تا جای ممکن سعی کنید فرزندتون رو در این تفریحات و ماجراجویی‌ها همراهی کنید تا صمیمیت و عمق رابطه‌تون بیش‌تر بشه.
چرا باید به نیازهای نوجوانان توجه کرد؟
سنین نوجوانی و جوانی زمانیه که بیش‌ترین میل و اشتیاق رو برای داشتن یک سری چیزها و انجام یک سری کارها داریم. به همین دلیله که می‌گیم لازمه پدرها و مادرها در این سن به نیازهای فرزندشون توجه کنن و بهش پاسخ بدن. چون خیلی از خواسته‌های نوجوان‌ها و جوان‌ها توی این سن براشون جذابیت داره و چند سال بعد، دیگه اشتیاقی برای داشتن خیلی چیزها ندارن. به فرزندتون اجازه بدید چیزهایی که بهشون علاقه داره رو در زمان خودش تجربه کنه و از زندگی لذت ببره.
بعضی از نیازهای دوره نوجوانی از جنس دغدغه است. مثلاً ممکنه دختر شما به دلیل جوش‌های صورتش احساس بدی داشته باشه و اعتمادبه‌نفسش رو از دست داده باشه. شما باید برای رفع این دغدغه و نگرانی هم بهش کمک کنید. براش پزشک خوب پیدا کنید و امکانات لازم رو فراهم کنید تا درمان بشه. دسته دیگه‌ای از نیازها هم زمینه‌ای هستن. مثلاً این‌که فرزند شما به دوستان همسن‌و‌سال خودش نیاز داره تا باهاشون معاشرت کنه، نیاز داره امکانات لازم براش فراهم باشه تا بتونه در حوزه‌های علمی، هنری و ورزشی رشد کنه و مواردی از این دست. سعی کنید با ایجاد رابطه صمیمانه و گفت‌و‌گو با فرزندتون، بفهمید که نیازهاش دقیقاً چیه تا بتونید اون‌ها رو رفع کنید و در این دوران پرچالش، کنار فرزندتون باشید.
سخن پایانی با والدین
در این مقاله از کیمیاگرخونه، درباره نیازهای دوران بلوغ حرف زدیم و گفتیم که بلوغ دوران پر از فراز و نشیبیه که احساسات، افکار و تجربه‌های جدیدی رو برای نوجوان به همراه داره. حضور حمایتگرانه و همراهانه والدین در این دوران در کنار فرزندشون می‌تونه کمک کنه که نوجوان این سال‌ها رو بدون آسیب سپری کنه و شخصیت و هویتش رو شکل بده. آسیب‌هایی که در نوجوانی به فرد وارد می‌شه، در سنین بزرگسالی هم همراهش می‌مونه و آزارش می‌ده. به همین دلیله که ما در کیمیاگرخونه، بارها تأکید کردیم که والدین کنکوری ها باید فرزندشون رو بشناسن، نیازها و خواسته‌هاش رو بدونن و سعی کنن اون نیازها رو برطرف کنن. اگه رابطه صمیمانه‌ای با فرزندتون ندارید یا زیاد باهم گفت‌و‌گو نمی‌کنید، می‌تونید از یه مشاور کمک بگیرید که راهکارهایی رو پیشنهاد کنه تا بتونید به فرزندتون نزدیک‌تر بشید و این دوره پرچالش رو راحت‌تر سپری کنید.