قبلاً در کیمیاگرخونه در محتواهای مختلفی، درباره انتخاب رشته متوسطه اول و فرایند هدایت تحصیلی صحبت کردیم. توی این مقاله، می‌خوایم بگیم که برای ورود به رشته موردعلاقه‌تون در پایه دهم، چه عوامل و فاکتورهایی اثرگذارن و نمرات لازم برای انتخاب رشته نهم به دهم چیا هستن. پس اگه دانشآموز نهمی هستی، این مقاله رو از دست نده.
تأثیر نمره در انتخاب رشته نهم
مهم‌ترین عاملی که در هدایت تحصیلی و انتخاب رشته شما تأثیر داره، نمراتتونه. اگه در حال حاضر، دانشآموز پایه‌ی هفتم یا هشتم هستید، سعی کنید از همین الان خوب درس بخونید و در امتحاناتتون بالاترین نمره ممکن رو کسب کنید. اگه دانشآموز پایه نهم هستید و سال‌های قبل نمره‌هاتون خیلی خوب نشده، باید در این پایه جبران کنید. چون ضریب تأثیرگذاری نمرات پایه نهم برای انتخاب رشته نهم به دهم از نمرات پایه‌های هفتم و هشتم بیش‌تره و در نتیجه‌ی هدایت تحصیلی شما خیلی تأثیرگذاره. از مجموع ۱۰۰امیتاز هدایت تحصیلی، نمرات سه پایه متوسطه شما ۳۵امتیاز داره:
- نمرات خردادماه دروس تخصصی پایه هفتم: ۷امتیاز
- نمرات خردادماه دروس تخصصی پایه هشتم: ۷امتیاز
- نمرات خردادماه دروس تخصصی پایه نهم: ۲۱امتیاز
همون‌طور که قبلاً هم گفتیم، برای ورود به هر کدوم از رشتههای ریاضی، تجربی یا انسانی، حداقل نمره موردنیاز در هر درس مشخص می‌شه. اما مسئله این‌جاست که کسب حداقل نمره به هیچ وجه برای ورود شما به شاخه دلخواهتون کافی نیست. اغلب مدارس خوب ظرفیت محدودی برای پذیرش دانشآموز دارن و قاعدتاً افرادی رو ثبت نام می‌کنن که وضعیت تحصیلی بهتری داشته باشن. بنابراین اگه می‌خواید در مدارس خوب ثبت نام کنید، باید نمرات لازم برای انتخاب رشته (در اصل بالاترین نمره در دروس) رو بگیرید. چون ظرفیت مدارس خوب محدوده، تقاضای دانش‌آموزها برای ورود به این مدارس زیاده و در نتیجه رقابت بیش‌تر می‌شه و برنده کسیه که نمره‌های بالاتری داشته باشه!
جدول انتخاب رشته نهم به دهم
ملاک‌های تأثیرگذار در انتخاب رشته‌ی هر دانشآموز شامل نمرات دانشآموز، نتایج آزمون‌های مشاورهای، نظر مشاور مدرسه، علاقه شخصی دانشآموز، نظر معلم‌ها و نظر والدین دانش‌‌آموزه. اگه حداکثر امتیازی که دانشآموز باید برای هدایت تحصیلی کسب کنه رو ۱۰۰ در نظر بگیریم، نقش هر کدوم از فاکتورهایی که گفتیم به اندازه‌ایه که در جدول زیر آوردیم:
| عامل | درصد تأثیرگذاری |
| نظر والدین دانشآموز | ۵درصد |
| نظر معلم‌های تمام دروس دانشآموز | ۱۰درصد |
| علاقه شخصی دانشآموز | ۱۰درصد |
| نظر مشاور تحصیلی | ۱۰درصد |
| نتایج کسب‌شده در آزمون‌های مشاورهای | ۳۰درصد |
| نمرات درسی دانشآموز | ۳۵درصد |
روش کسب بالاترین نمره در جدول انتخاب رشته نهم به دهم
حالا که با فاکتورهای مؤثر در انتخاب رشته و درصد تأثیر هر کدوم آشنا شدید؛ می‌خوایم این فاکتورها رو دونه به دونه توضیح بدیم و بگیم که با رعایت چه نکاتی، میتونید امتیاز بالاتری بگیرید.
نظر والدین دانشآموز در انتخاب رشته پایه نهم
اولین عاملی که در فرایند هدایت تحصیلی دانش‌آموزها اثرگذاره، نظر والدین اون‌هاست که ۵ درصد در فرآیند هدایت تحصیلی اثر گذار هست.
نظرات والدین در واقع از طریق سؤالاتی که باید در فرایند هدایت تحصیلی فرزندشون پاسخ بدن مشخص می‌شه. اما مسئله این‌جاست که خیلی وقت‌ها پیش میاد که خودِ دانشآموز دوست داره یه رشته‌ای رو انتخاب کنه که والدینش باهاش موافق نیستن. نکته‌ای که باید بدونید اینه که اگه والدین شما با رشته‌ای که به عنوان اولویت اولتون انتخاب کردید مخالف باشن، در فرایند هدایت تحصیلی‌تون اثر منفی داره چون به هر حال نظر پدر و مادرتون ۵ درصد مؤثره. پس بهتره که حتماً قبل از این که والدینتون فرم مربوطه رو پر کنن، باهم گفت و گو کنید و به یه نتیجه مشترک برسید. یعنی اگه انتخاب شما اینه که وارد شاخه ریاضی بشید، پدر و مادرتون هم در نظرسنجی، موافقت خودشون رو اعلام کنن تا ۵ درصد تأثیر مثبت در هدایت تحصیلی شما داره.
تأثیر نظر معلم‌های دانشآموز در انتخاب رشته پایه نهم
۱۰درصد از امتیازی که شما باید در فرایند هدایت تحصیلی کسب کنید، مربوط می‌شه به نظر معلم‌هاتون درباره این‌که چه رشته‌ای برای شما مناسب‌تره. معلم‌های شما در دروس مختلف نسبت به وضعیت تحصیلی شما آگاهی دارن و با توجه به عملکردتون در کلاس، می‌تونن بگن که کدوم شاخه براتون بهتره. مثلاً اگه می‌خواید تجربی بخونید، قاعدتاً باید در درسی مثل زیست‌شناسی جزو دانش‌آموزهای خوب کلاستون باشید. به همین دلیله که همیشه تأکید می‌کنیم پرتلاش باشید و خوب درس بخونید تا در دروس مختلف قوی بشید و بتونید هر رشته‌ای رو که دوست دارید بدون چالش انتخاب کنید.
اهمیت علاقه دانشآموز در انتخاب رشته
همون‌طور که قبلاً هم گفتیم، علاقه دانشآموز فاکتور مهمی در انتخاب رشته‌ست که حتماً باید بهش توجه بشه. این مورد رو در سیستم هدایت تحصیلی آموزش و پرورش لحاظ کردن و ۱۰ درصد در فرایند هدایت تحصیلی شما اثرگذارهست. نکته مهمی که در فرایند هدایت تحصیلی باید بهش توجه کنید اینه که تا جای ممکن، نباید در فرم‌هایی که پر می‌کنید تناقض وجود داشته باشه. مثلاً اگه نظر والدین و معلم‌هاتون این بوده که تجربی رو انتخاب کنید، اما شما بنویسید که به هنر علاقمند هستید، در هدایت تحصیلی‌تون تناقض ایجاد می‌شه که چیز مطلوبی نیست. در فرایند هدایت تحصیلی، قبل از شروع به پرکردن فرم‌ها خوب فکر کنید، مشورت کنید و با والدینتون گفت‌و‌گو کنید. در نهایت، وقتی به اجماع رسیدید، سعی کنید قسمت‌های مختلف رو هم‌راستای باهم پیش ببرید. یعنی علاقه شما به‌عنوان دانشآموز، نظر والدینتون و نظرمعلم‌هاتون باهم هم‌‌جهت باشه.
نکته مهمی که باید بدونید اینه که گرچه علاقه در انتخاب رشته و شغل نقش کلیدی داره، اما به تنهایی کافی نیست و باید جنبه‌های دیگه رو هم در نظر بگیرید. ممکنه شما به یک رشته‌ای علاقه داشته باشید که اصلاً بازار کار خوبی نداره و نمی‌تونه شما رو به اهدافتون برسونه، پس بهتره ازش صرف نظر کنید و رشته‌ای رو انتخاب کنید که در تمام جنبه‌ها، اوضاع خوبی داشته باشه.
تأثیر نظر مشاور مدرسه در انتخاب رشته نهم دانشآموز
همون‌طور که در جدول میبینید، نظر مشاور مدرسه شما درباره این‌که چه رشته‌ای براتون مناسب‌تره، ۱۰درصد در فرایند هدایت تحصیلی‌تون تأثیر داره. در مدارس برتر و یا مدارس غیرانتقاعی، مشاورها ارتباط زیادی با بچه‌ها دارن و مُدام باهاشون گفت‌و‌گو می‌کنن. بنابراین، شناخت خوبی هم از تک‌تک دانش‌آموزهای مدرسه به دست میارن که باعث می‌شه بتونن به‌صورت آگاهانه درباره این‌که چه رشته‌ای برای هر دانشآموز مناسبه، نظر بدن.
اما مسئله این‌جاست که در مدارس دولتی، عموماً این ارتباط قوی بین مشاور و دانش‌آموزها وجود نداره و قاعدتاً مشاور هم شناختی از بچه‌ها، استعدادهاشون و توانایی‌هاشون نداره. در چنین شرایطی، مشاور وقتی بخواد درباره این که چه رشته‌ای برای هر دانشآموز بهتره نظر بده، به نمرات درسی اون دانشآموز استناد میکنه.
این موضوع در مورد نظرات معلم‌ها هم دیده می‌شه. یعنی خیلی از معلم‌ها بیش‌تر به نمرات دانش آموز توجه می‌کنن و مثلاً اگه نمره‌ش در درس ریاضی کم باشه، می‌گن که این دانشآموز به درد ریاضی نمی‌خوره. البته که این دیدگاه منطقی نیست. در اصل باید نمره پایین دانش آموز رو ریشه یابی کرد و بعد درباره این‌که در اون درس استعداد داره یا نه نظر داد. اما به هر حال بهتره که سعی کنید تمام درس‌ها رو خوب بخونید تا نمرات عالی کسب کنید و مشکلی براتون به وجود نیاد.
آزمون‌های مشاورهای در فرایند هدایت تحصیلی
نتایج آزمون‌های مشاورهای که برای هدایت تحصیلی طراحی شده خیلی مهمه و ۳۰درصد در انتخاب رشته نهم دانش‌آموزها مؤثره. نکته‌ای که پیش‌تر توضیح دادیم، در این قسمت هم اهمیت داره. سعی کنید پاسخ‌هایی که به سؤالات این آزمونها می‌دید، با رشته‌ای که می‌خواید انتخاب کنید هم جهت باشه. مثلاً اگه قراره تجربی رو انتخاب کنید، باید سؤالات آزمون‌های مشاورهای رو طوری جواب بدید که سیستم از جواب‌های شما بفهمه که بهش علاقه دارید. اگه پاسخ‌هایی که به سؤال‌ها می‌دید نشون بده که علاقه شما بیش‌تر به سمت هنره، در هدایت تحصیلی‌تون تناقض ایجاد می‌شه و به نفعتون نیست. پس قبل از این‌که برید سروقت این آزمونها، باید تصمیمتون رو درباره رشته‌ای که قراره بخونید گرفته باشید بعد سؤالات رو طوری جواب بدید که به شما کمک کنه در رشته مورد نظرتون، نمره کامل بگیرید.
ایرادات آزمون هدایت تحصیلی
آزمون هدایت تحصیلی در کنار تمام ویژگی های مثبتی که داره و به شما برای انتخاب کمک میکنه ایراداتی رو هم داره.
یکی از این ایرادات اینه که که شرایط روحی و احوالات همه ما در زمان‌های مختلف باهم متفاوته. بنابراین، ممکنه نتایج این آزمونها در شرایط مختلف، متناسب با خلقیاتی که اون لحظه دارید، تغییر کنه. به همین دلیل، توصیه ما اینه که سعی کنید سؤالات آزمون رو در شرایطی جواب بدید که حالتون خوبه، سرحالید و صبرو حوصله کافی دارید. توی هیچ جایی از این فرم به محدودیت های مالی، خانوادگی یا حتی محیط زندگی توجه نکرده ولی شما باید این موارد رو در نظر بگیرید. یا به عنوان مثال ممکنه شما به هنرعلاقه مند باشید اما نه به عنوان شاخه تحصیلی اصلی. این رو باید در نظر بگیرید که فرم آزمون هدایت تحصیلی قطعا درکی از این مسئله نداره. بنابراین لازمه جوری به سوالات پاسخ بدید که نتیجه تست با انتخاب شما برابر باشه.
تأثیر نمرات درسی دانشآموز در انتخاب رشته نهم
نمرات درسی دانشآموز، مهم‌ترین و پررنگ‌ترین نقش رو در فرایند انتخاب رشته ایفا می‌کنن و ۳۵درصد امتیاز هدایت تحصیلی رو تشکیل می‌دن. همون‌طور که قبلاً هم گفتیم، فقط کسب حداقل نمره و امتیاز لازم برای هر رشته اهمیت نداره، بلکه باید سعی کنید بالاترین نمره ممکن رو بگیرید. چون مدارس خوب برای هر رشته، ظرفیت محدودی دارن و هر چه‌قدر امتیاز شما بالاتر باشه، احتمال این‌که بتونید در رشته موردنظرتون ثبت نام بشید بیش‌تر می‌شه. مثلا ممکنه شما حداقل نمره لازم برای ورود به شاخه ریاضی رو کسب کردید، اما تعداد زیادی از دانش‌آموزهای دیگه هستند که امتیاز هدایت تحصیلی‌شون از شما بیش‌تر هست. قاعدتاً ترجیح مدرسه اینه که اول اون‌ها رو ثبت نام کنه و اگه ظرفیت باقی موند، نوبت به شما می‌رسه. پس سعی کنید امتیازتون بالا باشه که بتونید بدون چالش، در رشته و مدرسه موردنظرتون ثبت نام کنید.
شرایط انتخاب رشته نهم به دهم فنی‌حرفه‌ای
نمرات لازم برای دانش‌آموزهایی که می‌خوان در انتخاب رشته نهم به دهم، رشته فنی و حرفه‌ای رو انتخاب کنن، به صورت جدول زیره:
| شرایط | حداقل نمره |
| میانگین نمرات ریاضی پایه‌های هفتم، هشتم و نهم | ۱۰ (بدون تبصره) |
| مجموع نمرات ریاضی پایه‌های هفتم، هشتم و نهم | ۳۰ |
| مجموع نمرات علوم پایه‌های هفتم، هشتم و نهم | ۳۰ |
| مجموع نمرات حرفه‌و‌فن پایه‌های هفتم، هشتم و نهم | ۳۰ |
| معدل | ۱۲ |
نمرات لازم برای انتخاب رشته نهم به دهم کاردانش
نمرات لازم برای انتخاب رشته کاردانش در پایه نهم به دهم رو در جدول زیر براتون آوردیم:
| شرایط | حداقل نمره |
| میانگین نمرات ریاضی پایه‌های هفتم، هشتم و نهم | ۱۲ |
| میانگین نمرات کاروفناوری پایه‌های هفتم، هشتم و نهم | ۱۲ |
| مجموع نمرات ریاضی پایه‌های هفتم، هشتم و نهم | ۳۶ |
| مجموع نمرات کاروفناوری پایه‌های هفتم، هشتم و نهم | ۳۶ |
| معدل | ۱۲ |
حداقل نمره برای انتخاب رشته نهم به دهم
یکی از شرط‌های لازم برای این‌که بتونید یه رشته رو انتخاب کنید، اینه که در دروس مهم اون رشته، حداقل نمره لازم رو کسب کرده باشید. البته قبلاً هم گفتیم، معنی این موضوع این نیست که مثلاً اگه در درس علوم حداقل نمره ۱۴ رو گرفتید، میتونید وارد شاخه تجربی در بهترین مدارس بشید. بلکه معنیش اینه که اگه نمره‌تون کم‌تر از چیزی بشه که در جدول زیر ا‌ومده، به هیچ وجه امکان انتخاب اون رشته رو ندارید. اما مهمه که بالاترین نمره ممکن رو بگیرید تا بتونید در رشته‌ای که دوست دارید، در مدارس خوب ثبت نام کنید.
بذارید براتون یه مثال بزنیم که این موضوع رو بهتر متوجه بشید. فرض کنید یه مسابقه نقاشی برگزار می‌شه که هرکس بلده نقاشی بکشه، می‌تونه در اون مسابقه شرکت کنه. شما اگه نقاشی بلدید، میتونید وارد این مسابقه بشید و با بقیه رقابت کنید. اما به این معنی نیست که حتماً در اون مسابقه برنده هم می‌شید، بلکه در این مرحله فقط شرایط لازم برای ورود به مسابقه رو داشتید. اگه قراره مقام بیارید، باید با بقیه رقابت کنید و بهترین خودتون رو نشون بدید.
لیست حداقل نمرات برای انتخاب رشته پایه نهم به دهم رو توی تصویر زیر میبینید:
نحوه انتخاب رشته در سامانه هدایت تحصیلی
برای انجام انتخاب رشته نهم به دهم، به ترتیب باید مراحل زیر رو انجام بدید:
- ورود به سایت my.medu.ir
- انتخاب نقش دانشآموز
- واردکردن شماره شناسنامه در قسمت نام کاربری
- وارکردن رمز تعیین‌شده: این همون رمزیه که در زمان ساخت حساب کاربری در این سایت تعیین کردید. اگه رمزتون رو فراموش کردید هم میتونید از طریق گزینه فراموشی رمز عبور، یه رمز جدید بسازید.
- واردکردن کد امنیتی
- پرکردن فرم رغبت و توانایی: این فرم رو حتماً باید خودتون پر کنید. سؤالات این فرم چهارگزینه‌ای هستن و هیچ‌کدومشون جواب درست یا غلط ندارن. بنابراین گزینه‌ای رو انتخاب کنید که به دیدگاهتون نزدیک‌تره. البته نکاتی که در قسمت‌های قبلی این مقاله گفتیم رو هم حتما در نظر بگیرید.
- پرکردن فرم مخصوص والدین: این فرم باید حتماً توسط والدین شما پر بشه و خودشون به سؤال‌ها جواب بدن.
نقش سهمیه در انتخاب رشته نهم
سهمیه مناطق در انتخاب رشته نهم به دهم
در انتخاب رشته پایه نهم به دهم، سهمیه‌های مختلف هم تأثیرگذارن. مهم‌ترین سهمیه‌‌ای که باید درباره‌ش صحبت کنیم، سهمیه مناطقه. همون‌طور که می‌دونید، ما چند منطقه تحصیلی داریم که به همه افراد تخصیص پیدا میکنه. حالا شاید بپرسید چرا این سهمیه مناطق مهمه؟
چون ممکنه شما در شهر یا روستایی باشید که مثلاً شاخه انسانی اصلاً در اون‌جا تدریس نمی‌شه. پس کسی اگه بخواد این رشته رو انتخاب کنه، باید به یه شهر دیگه بره و این موضوع رو برای اون فرد سخت میکنه. البته چنین اتفاقی در شهرهای بزرگ یا شهرستان‌ها رخ نمی‌ده، اما در بخش‌ها و روستاهای کوچیک ممکنه وجود داشته باشه.
سهمیه جانبازی و غیره در انتخاب رشته نهم به دهم
نوع دوم سهمیه ای که در انتخاب رشته شما تاثیر داره سهمیه های جانبازی و امثالهمه. که شما میتونید به راحتی از این سهمیه ها برای انتخاب رشته نهم به دهمتون استفاده کنید.
انتخاب رشته مجدد پایه نهم به دهم
اگه دانش‌آموزی در انتخاب رشته شرکت کنه اما قبول نشه، می‌تونه در انتخاب رشته مجدد شرکت کنه. یعنی اگه کسی صفر تا صد فرایند هدایت تحصیلی رو انجام بده ولی حداقل نمره لازم برای هیچ کدوم از رشتههای ریاضی، تجربی، انسانی و فنی‌حرفه‌ای یا کاردانش رو کسب نکنه باید در فرصتی که برای انتخاب رشته مجدد در نظر گرفته شده دوباره انتخاب رشته کنه. در قدم اول، این دانشآموز باید در امتحانات نوبت شهریورماه شرکت کنه و درس‌هایی رو که در اون‌ها نمره لازم کسب نکرده دوباره امتحان بده تا نمره‌ش بالاتر بره. بعد از این، باید فرایند انتخاب رشته رو دوباره انجام بده تا مشخص بشه که در پایه دهم، در چه رشته‌ای می‌تونه ثبت نام کنه.