سندروم اردک یا سندروم اردک استنفورد، یکی از مشکلاتیه که خیلی از ماها این روزها باهاش دست به گریبانیم. توی این مقاله، می‌خوایم بگیم که این سندروم چی هست، چرا به وجود میاد و چطور می‌تونیم خودمون رو ازش نجات بدیم!
سندروم اردک استنفورد چیه؟
این سندرم برای اولین بار، در دانشگاه استنفورد مشاهده شد. طی مطالعاتی که روی دانشجوهای این دانشگاه انجام دادن، متوجه شدن که دانشجوهای نخبه و نابغه دانشگاه استنفورد که در ظاهر خیلی آروم و ریلکس به نظر می‌رسن اما در باطن، حجم زیادی از فشار روانی رو با خودشون حمل می‌کنن.
حالا چرا اسم این سندرم رو گذاشتن سندرم اردک؟! وقتی که شما به شناکردن اردک روی آب نگاه می‌کنید، به نظر می‌رسه که این اردک خیلی آروم و بدون هیچ فشار، تنش و زحمتی داره روی آب حرکت میکنه. اما اگه از زیرِ آب به شناکردن اردک نگاه کنید، می‌بینید که با پاهاش چقدر داره برای شناکردن تقلا میکنه و زور می‌زنه! دانشجوهای استنفورد هم دقیقاً همین شکلی بودن. یعنی در ظاهر، خیلی آروم و متین به نظر می‌رسیدن، اما در درونشون طوفانی از فشارهای روانی به پا بود که مُدام سرکوبش می‌کردن.
البته این سندروم مختصّ دانشجوهای دانشگاه استنفورد نیست، بلکه درد مشترک دانشجوهای نخبه همه دنیاست. حتی بین دانشجوهای دانشگاه‌های برتر کشور ما مثل شریف یا تهران هم دیده میشه. رقابت شدید در دانشگاه‌های تاپ باعث میشه بچه‌ها مُدام در حال درس‌خوندن و تلاش باشن. اما از طرف دیگه، در ظاهر به روی خودشون نمیارن که چقدر دارن درس می‌خونن و شب و روز سرشون توی کتابه. چون این باور وجود داره که کسی که باهوش و نابغه‌ست، نباید زیاد تلاش کنه، بلکه باید با کم‌ترین زحمت و سختی، نمرات بالایی بگیره و موفق باشه. پس دانشجوها سعی می‌کنن خم به ابرو نیارن و اصلاً نشون ندن که دارن زیر بار فشار درس‌ها له میشن و چقدر نگران و مضطربن.
دلایل ایجاد سندروم اردک استنفورد
اطلاع از دلایل به وجود اومدن این سندروم کمک میکنه که زودتر به فکر درمان و یا پیشگیری از حاد شدنش بشیم. دلایل خیلی متداولی که منجر به بروز سندروم اردک استنفورد میشن رو براتون این پایین لیست کردیم:
- کمال گرایی زیاد(یا به اصطلاح نقص هراسی)
- تشویق کردن اطرافیان به رقابت زیاد
- محافظت بیش از خانواده از فرد
- فشار اجتماعی بسیار زیاد
- دور از شدن از خانواده و مستقل زندگی کردن برای اولین بار
نشانه های سندروم اردک استنفورد چیه؟
تا به حال به صورت رسمی و دقیق نشانه و علائمی برای این مسئله مطرح نکردن. به این دلیل که علائم این سندروم در هر فردی متفاوت از فرد دیگه ست اما به طور کلی مواردی که میشه به عنوان نشانه درنظر گرفت، موارد زیر هستن:
- ظاهری آروم و شاد اما پریشانی درونی
- از دست دادن اعتماد به نفس
- تلاش بیش از حد برای جلب رضایت دیگران
- حساسیت خیلی زیاد به نظرات منفی و پریشانی
سندروم اردک در شبکه‌های اجتماعی
این سندروم در واقع از پژوهش روی پست‌های شبکه‌های اجتماعی دانشجوهای استنفورد شناسایی شده. یعنی دانشجوهایی که با وجود فشار روانی زیادی که روشون بود، عکس‌های شاد و خوشحالی از خودشون در صفحات اجتماعی‌شون منتشر می‌کردن. نکته این‌جاست که این سندروم فقط محدود به دانشجوهای دانشگاه‌های برتر که فضای رقابتی دارن نمی‌شه، بلکه ممکنه تک‌تک ما هم بهش مبتلا باشیم. چون دلمون می‌خواد در فضای مجازی، یه تصویر بی‌نقص و ایده‌آل از خودمون نشون بدیم.
قطعاً برای شما هم پیش اومده که وقتی پست‌های دیگران رو در اینستاگرام می‌بینید، فکر می‌کنید که چقدر زندگی خوب و راحتی دارن، شغلشون عالیه، موفقن، ثروتمند و خوشبختن و همه‌چیز در زندگی‌شون بی‌نقصه. اما باید بدونید که آدم‌ها در عکس‌های پرزرق‌و‌برقی که از شغلشون، سفرهاشون، مهمونی‌ها و تفریحاتشون به اشتراک می‌ذارن، نشون نمی‌دن که روزانه چقدر دارن دست و پا می‌زنن و با چه مشکلات و سختی‌هایی روبرو هستن. از هر اتفاقی، فقط جنبه‌های مثبت و جذابش رو نشون می‌دن بدون این‌که به چالش‌ها، بدی‌ها و زشتی‌هاش اشاره کنن.
نتایج سندرمو اردک استنفورد
مبتلاشدن به این سندروم پیامدهای منفی زیادی به همراه داره. از جمله مهم‌ترین این پیامدها، اضطراب، افسردگی و خشم زیاده. سرکوب دائمی فشارهای روانی بدون برون‌ریزی اون‌ها، باعث میشه افراد استرس و اضطراب زیادی رو تحمل کنن و در نهایت هم به مرحله افسردگی برسن. کسانی که دچار سندرم استنفورد هستن، با خشم زیادی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنن. چون مُدام باید سختی‌ها، زحمت‌ها و ناکامی‌هاشون رو مخفی کنن و خودشون رو آدم موفقی جلوه بدن که به‌راحتی داره پله‌های موفقیت رو طی میکنه و هیچ فشاری روش نیست! با توجه به این اثرات منفی، لازمه که اگه دچار این سندرم هستید، حتماً برای درمانش اقدام کنید. در ادامه می‌گیم که برای حل این مشکل، باید چه کار کنید.
درمان سندروم اردک استنفورد
اولین قدم برای درمان این مشکل اینه که با کسی که می‌تونید جلوی اون خود واقعی‌تون باشید، صحبت کنید و از مشکلات، فشارها و درگیری‌هایی که اذیتتون میکنه حرف بزنید. این شخص می‌تونه یکی از اعضای خانواده‌تون باشه یا یکی از دوستانتون. اگه با هیچ‌کدوم از اون‌ها احساس راحتی نمی‌کنید، می‌تونید از یه مشاور یا روانشناس باتجربه و امن کمک بگیرید و مشکلتون رو باهاش در میون بذارید. نکته دیگه‌ای که بهتون کمک میکنه اینه که رفته‌رفته تمرین کنید بدون نقاب باشید، فیلم بازی نکنید، تظاهر به چیزی که نیستید نکنید و خود واقعی‌تون رو بروز بدید. تظاهرکردن همیشگی به چیزی که نیستید، انرژی و زمان زیادی ازتون می‌گیره و فشارهای روانی رو هم بیش‌تر میکنه.
نکته دیگه‌ای که بهتون کمک میکنه اینه که سعی کنید اهدافتون رو پله‌پله و متناسب با توانتون انتخاب کنید. سطح توانایی آدم‌ها باهم متفاوته و قرار نیست همه عملکرد یکسانی داشته باشن. آهسته و پیوسته در مسیر رسیدن به هدفتون حرکت کنید و با فشار بیش‌از‌حد به خودتون، به روح و روانتون آسیب نزنید.
سخن پایانی
در این مطلب، درباره سندرم اردک استنفورد صحبت کردیم و گفتیم این سندرم به این اشاره داره که تصویر شاد و آرومی که بعضی از دانشجوهای نخبه از خودشون ارائه می‌دادن، صرفاً تظاهره و اون‌ها دائماً دارن اضطراب، استرس، نگرانی‌ها و حال بدشون رو سرکوب می‌کنن تا دیگران متوجه نشن که چقدر تحت فشارن. البته منظور ما به هیچ وجه این نیست که تمام دانشجوهایی که در دانشگاه‌های تاپ دنیا یا ایران درس می‌خونن دچار این سندرم هستن. اما باید بدونید که این مسئله، مشکل رایجی بین دانشجوهای نخبه و همون‌طور که گفتیم، بین تمام مردمه. بنابراین، اگه دچار این معضل هستید، سعی کنید با کمک یه روانشناس خوب، رفته‌رفته برطرفش کنید تا بتونید راحت‌تر و بدون فشار، مسیر رسیدن به اهدافتون رو طی کنید.
سوالات متداول
1. چه راه‌هایی برای شناسایی سندروم اردک استانفورد در خود و دیگران وجود دارد؟
برای شناسایی سندروم اردک استانفورد در خود و دیگران، می‌توانید به نکات زیر توجه کنید:
- احساسات مخفی: به بررسی احساسات خود بپردازید. آیا احساس خستگی، اضطراب یا افسردگی دارید که به دیگران نمی‌گویید؟
- رفتارهای اجتماعی: آیا در جمع به گونه‌ای رفتار می‌کنید که نشان‌دهنده‌ی آرامش و خوشحالی است، در حالی که درون احساس فشار می‌کنید؟
- رقابت و فشار: آیا خود را تحت فشار برای موفقیت و رقابت شدید می‌بینید، حتی اگر نتایج مطلوبی ندارید؟
- گفتگو با دیگران: آیا دیگران در زندگی شما احساس مشابهی دارند؟ با آن‌ها درباره فشارها و احساساتشان صحبت کنید.
2- چگونه می‌توان به احساسات واقعی خود نزدیک‌تر شد و آن‌ها را شناسایی کرد؟
برای نزدیک‌تر شدن به احساسات واقعی خود و شناسایی آن‌ها، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
- خودآگاهی: روزانه زمانی را به تفکر در مورد احساسات و افکار خود اختصاص دهید. می‌توانید از نوشتن در یک دفترچه خاطرات استفاده کنید.
- مدیتیشن و ذهن‌آگاهی: تمرینات مدیتیشن و ذهن‌آگاهی به شما کمک می‌کند تا در لحظه حاضر بمانید و احساسات خود را بدون قضاوت تجربه کنید.
- گفتگو با خود: با خود صحبت کنید و سؤالاتی مطرح کنید که به شما کمک کند تا به عمق احساساتتان برسید. مثلاً “چرا این احساس را دارم؟” یا “این احساس چه پیامی برای من دارد؟”
- دریافت بازخورد: از دوستان یا خانواده بخواهید نظرات خود را درباره احساسات شما به اشتراک بگذارند. گاهی آن‌ها می‌توانند نگاهی متفاوت ارائه دهند که به شناسایی احساسات کمک کند.