در ادامه‌ی معرفی رشته‌های گروه ریاضی، این بار سراغ رشته مهندسی اپتیک و لیزر رفتیم. اگه می‌خوای بدونی این رشته چیه، بازار کارش چطوره، دروس دانشگاهیش چیا هستن و امکان مهاجرت داره یا نه، حتماً توی این مقاله همراه کیمیاگرخونه باش.
معرفی کلی رشته مهندسی اپتیک و لیزر
مهندسی اپتیک و لیزر شاخه‌ای ازعلم فیزیکه که به مطالعه رفتار و خواص نور مرئی، مادون قرمز و فرابنفش می‌پردازه و در بسیاری از علوم مثل ستاره‌شناسی، مهندسی، پزشکی، عکاسی و صنایع نظامی (مثل ساخت و توسعه پهپادها، دوربین‌های اپتیکی، برخی قطعات موشک‌ها و…) کاربرد داره. متخصص‌های این حوزه می‌تونن انتخاب کنن که دلشون می‌خواد در چه زمینه‌ای فعالیت کنن. در این حوزه، دانشجوها با انواع لیزر و اپتیک و کاربردهاشون، اسپکتروسکوپی لیزری (اندازه‌گیری طول موج و فرکانس)، فناوری ساخت قطعات اپتیکی آشنا می‌شن و یاد می‌گیرن که چطور تجهیزات اپتیکی و لیزری موردنیاز در زمینه‌های مختلف رو طراحی کنن و بسازن.
توانایی‌های لازم برای ورود به رشته مهندسی اپتیک و لیزر
- مهارت در دروس ریاضی و فیزیک: همون‌طور که گفتیم، این رشته شاخه‌ای از علم فیزیکه و بنابراین، قراره به وفور با دروس ریاضی و فیزیک سروکار داشته باشید. پس اگه می‌خواید در مهندسی اپتیکولیزر موفق بشید، هم باید به ریاضی و فیزیک علاقمند باشید و هم در این دو حوزه مهارت داشته باشید. این نکته رو هم باید بگیم که ریاضی و فیزیک این رشته معمولاً فیزیک و ریاضیات کاملاً تئوری هستن که خب سطح سختی‌شون هم بالاست. پس خودتون رو برای زیاد درس‌خوندن هم آماده کنید و از الان بدونید که این درس‌ها، درس‌های شب امتحانی نیستن!
- توانایی حل مسئله: توانایی حل مسئله به‌خصوص در ساخت ابزارها خیلی مهمه. شما باید بتونید در هر شرایطی، بفهمی که ایراد کار یا ابزاری که تولیدشده چیه و بعد راه‌حل مناسب برای رفع اون مشکل رو پیدا کنید.
- تسلط به ابزارهای طراحی و آنالیز: در رشته مهندسی اپتیکولیزر، دانشجوها باید بخش عمده‌ای از کارشون رو با نرم‌افزار و برنامه‌نویسی انجام بدن. پس اگه می‌خواید سراغ این رشته بیاید، باید دستی بر آتش کامپیوتر هم داشته باشید و به کار با کامپیوتر علاقمند باشید، برنامه‌نویسی رو هم یاد بگیرید.
- آشنایی با مفاهیم مهندسی برق، کامپیوتر و مکانیک: اگه نگاهی به جدول دروس دانشگاهی این رشته که در ادامه مطلب آوردیم بندازید، می‌تونید ببینید که دروس این رشته ترکیبی از فیزیک و دروس مربوط به حوزه‌های برق، کامپیوتر و مکانیکه. بنابراین، اگه می‌خواید در این رشته موفق عمل کنید، این حوزه‌های باید براتون جذاب باشه و توشون مهارت کسب کنید.
دروس دانشگاهی رشته مهندسی اپتیک و لیزر
دروس پایه
| ریاضی عمومی ۱ | ریاضی عمومی ۲ |
| محاسبات عددی | فیزیک ۱ |
| فیزیک ۲ | آزمایشگاه فیزیک ۱ |
| آزمایشگاه فیزیک ۲ | معادلات دیفرانسیل |
| شیمی عمومی ۱ و آزمایشگاه | برنامه‌نویسی کامپیوتر |
دروس اصلی
| فیزیک مدرن و آزمایشگاه | ریاضی مهندسی |
| مکانیک کوانتومی مواد و قطعات اپتیکی | مکانیک کوانتومی برای اپتیک و لیزر |
| الکترومغناطیس ۱ | الکترومغناطیس ۲ |
| موج | اپتیک هندسی آزمایشگاه |
| روش‌های ریاضی در اپتیک | کارگاه طراحی رایانه‌ای دستگاه‌های اپتیکی |
| الکترونیک ۱ و آزمایشگاه | آمار و احتمال در اپتیک |
| اصول طراحی دستگاه‌های اپتیکی | نقشه‌کشی صنعتی ۱ |
| تکنیک خلأ و آزمایشگاه | لیزر ۱ و آزمایشگاه |
| لیزر ۲ | اپتیک موجی و آزمایشگاه |
| کاربرد رایانه در اپتیک و لیزر | زبان تخصصی |
| پروژه | – |
دروس اختیاری
| شیشه‌های اپتیکی | اپتیک غیرخطی ۲ |
| پروژه کارگاهی لیزر | کارگاه ساخت عدسی |
| اپتیک کوانتومی | کاربردهای لیزر |
| اپتیک الکترونی | تجهیزات اپتیکی و لیزری جنگ‌افزارها |
| اپتیک تار نوری | تمام‌نگاری |
| مدارهای منطقی | روش‌های طراحی مهندسی |
| خواص مواد | اقتصاد مهندسی |
| نقشه‌کشی صنعتی ۲ (پیشرفت رایانه‌ای) | تجهیزات اپتیکی و لیزری غیرنظامی |
| تصویربرداری حرارتی | فیزیک حالت جامد |
| ترمودینامیک و مکانیک آماری | منابع تغذیه ۲ |
ادامه تحصیل در رشته مهندسی اپتیک و لیزر در مقاطع بالاتر
اگه رشته کارشناسی‌تون مهندسی اپتیک و لیزر باشه، در مقاطع بالاتر، یعنی کارشناسی ارشد یا دکتری می‌تونید در رشته‌هایی مثل برق و مکانیک هم وارد بشید. پس اگه دلتون می‌خواد حتماً در تهران دانشگاه برید و به برق و مکانیک علاقه دارید، اما رتبه‌تون به این رشته‌ها نمی‌رسه، می‌تونید رشته مهندسی اپتیکولیزر رو انتخاب کنید و برای ارشد، برید سراغ برق یا مکانیک.
مزایا و معایب رشته مهندسی اپتیک و لیزر
یکی از مزایای مهندسی اپتیک و لیزر اینه که بازار کار تخصصی و همچنین بازار کار میان‌رشته‌ای داره. منظور از بازار کار تخصصی اینه که مثلاً ساخت عدسی کاری نیست که فارغ‌التحصیل‌های رشته‌های دیگه هم بتونن انجام بدن، بلکه این کار فقط از متخصص‌های حوزه اپتیک و لیزر برمیاد. اما این مزیت در عین حال نوعی عیب هم به شمار می‌ره، چون باعث محدودیت بازار کار می‌شه. مثلاً مهندس‌های برق می‌تونن در حوزه‌های خیلی متنوعی مشغول به کار بشن، اما حیطه شغلی‌ای که مهندس‌های اپتیکولیزر می‌تونن در اون‌ها ورود کنن، محدودتره. یکی دیگه از معایب، سختی دروس دانشگاهی ا‌ونه. همون‌طور که گفتیم، این رشته شاخه‌ای از علم فیزیکه و بنابراین ۸۰-۷۰درصد درس‌های دانشگاهی این رشته در حوزه فیزیک تعریف شده. درس‌هایی که قطعاً سختن و نیاز به مطالعه زیاد دارن!
بازار کار و آینده شغلی رشته مهندسی اپتیک و لیزر
قبل از سفت‌و‌سخت‌شدن تحریم‌ها، بازار کار اپتیک و لیزر چندان تعریفی نداشت. چون تمام ابزارها و وسایل این حوزه وارداتی بود و متخصص‌های داخلی، کار زیادی برای انجام‌دادن نداشتن. اما با جدی‌شدن تحریم‌ها، ابزارهای اپتیک و لیزر رفته‌رفته به سمت داخلی‌سازی حرکت کرد و اوضاع بازار کار بهتر شد. اما این بازار کار به هیچ وجه، با بازارکار مهندسی برق یا بازارکار مهندسی کامپیوتر قابل قیاس نیست. درباره این دو رشته در محتواهای جداگانه به‌طور مفصل صحبت کردیم و گفتیم از مزایای این‌ها، بازار کار بسیار متنوع و امکان شاغل‌شدن در حوزه تکنولوژیه. قبلاً هم اشاره کردیم که بازار کار صنعتی نسبت به بازار کار تکنولوژی، درآمد خیلی کم‌تری داره و مهندسی اپتیکولیزر هم در حوزه بازار کار صنعتی قرار می‌گیره. پس بازار کارش طی زمان بهتر شده اما هنوز اون‌طور که باید باشه، نیست.
کدوم دانشگاه‌ها مهندسی اپتیک و لیزر دارن؟
این رشته در همه دانشگاه‌ها ارائه نمی‌شه و تعداد محدودی از دانشگاه‌ها مهندسی اپتیک و لیزر رو دارن. به علاوه، دانشگاه‌ها ممکنه بعضی سال‌ها اصلاً درمهندسی اپتیک و لیزر دانشجو پذیرش نکنن. بنابراین، برای این‌که مطمئن بشید، حتماً به دفترچه راهنمای انتخاب رشته کنکور ریاضی ۱۴۰۳ مراجعه کنید و ببینید که کدوم دانشگاه‌ها و با چه ظرفیتی، امسال در رشته مهندسی اپتیکولیزر، دانشجو می‌گیرن.
- دانشگاه صنعتی امیرکبیر
- دانشگاه علم‌و‌صنعت
- دانشگاه صنعتی ارومیه
- دانشگاه بناب
- دانشگاه شهید باهنر کرمان
- دانشگاه صنعتی مالک‌اشتر شاهین‌شهر
- دانشگاه غیرانتفاعی خیام مشهد
مهاجرت با رشته مهندسی اپتیک و لیزر
امکان مهاجرت تحصیلی با این رشته، بسیار عالیه. چون همون‌طور که گفتیم، برای مقطع ارشد یا دکتری، می‌تونید به مهندسی‌‌های دیگه مثل برق و مکانیک و یا گرایش‌های مختلف فیزیک تغییر رشته بدید. پس دستتون برای انتخاب حسابی بازه.
مهاجرت کاری با مهندسی اپتیک و لیزر
مهندسی اپتیک و لیزر در کشورهای دیگه بازار کار و موقعیت‌های شغلی خوب و زیادی داره. اما نکته این‌جاست که مهاجرت کاری یه مقدار سخت و چالشیه. چون برای استخدام در شرکت‌ها، معمولاً اولویت با شهروندهای همون کشوره و در مرحله بعدی، کشورهای اطراف. پس احتمال این‌که بتونید در اپلای کاری موفق بشید، خیلی کمه.