خیلی از والدین این چالش رو دارن که فرزند نوجوانشون به حرفشون گوش نمی‌ده. فرزندشون اون‌طور که می‌خوان رفتار نمی‌کنه و هر چیزی که می‌گن رو از این گوش می‌شنوه و از اون گوش می‌فرسته بیرون! در این مقاله از کیمیاگرخونه می‌خوایم درباره حرف گوش نکردن نوجوانان صحبت کنیم و توضیح بدیم که والدین باید با فرزند نوجوانشون چطور رفتار کنن تا رابطه سالمی رو شکل بدن. اگه برای شما پدر و مادر عزیز مهمه که در دوران پرچالش نوجوانی همراه و حامی فرزندتون باشید و بهش کمک کنید از پستی‌ها و بلندی‌های این مسیر به سلامت عبور کنه، حتماً تا انتهای این مطلب همراه کیمیاگرخونه باشید.
دلایل حرف گوش نکردن نوجوانان
برای درک علت حرف گوش نکردن فرزند نوجوانتون باید تفاوت دوران کودکی و نوجوانی رو بدونید. فرزند شما در دوران کودکی هر چیزی که بهش بگید رو گوش و انجام می‌ده. اما در دوره نوجوانی دیگه این‌طور نیست. چون ماهیت نوجوانی اینه که در اون، فرزند شما به دنبال پیداکردن هویت خودشه و می‌‌خواد خودش رو پیدا کنه. بنابراین، طبیعیه که دیگه به‌صورت صد درصدی با نظرات شما موافق نباشه یا هر کاری که می‌گید رو انجام نده. به همین دلیل، شما والدین عزیز در سنین نوجوانی فرزندتون، بیش‌تر از این‌که حرف بزنید و بهش امر و نهی کنید، باید بهش گوش بدید و شنونده‌ی فعال حرف‌هاش باشید.
مسئله‌ی دیگه در رابطه با دلایل حرف گوش نکردن نوجوانان اینه که بعضی از والدین توقع دارن هر چیزی که به فرزندشون می‌گن، بگه چشم و دقیقاً همون رو انجام بده. چنین توقعی کاملاً نادرسته. چون با این روند، فرزندی رو تربیت می‌کنید که هیچ هویتی از خودش نداره و هیچ وقت نمی‌تونه استقلال فردی خودش رو داشته باشه.
این تربیت نادرست باعث می‌شه فرزند شما در سنین بزرگسالی هم مُدام در حال چشم گفتن به بقیه باشه و افراد دیگه، مثل دوستان یا همسر مدیریتش کنن و بهش بگن چه کار کنه و چه کار نکنه.
این نکته رو هم مد نظر داشته باشید که همه مثل شما، خیر و صلاح فرزندتون رو نمی‌خوان و ممکنه از این ضعف شخصیتی فرزندتون که با تربیت نادرست شما ایجاد شده، سواستفاده کنن و بهش آسیب بزنن. بنابراین، به استقلال و آزادی عمل نوجوانتون اهمیت بدید و انتظار نداشته باشید همیشه سربه‌زیر و گوش‌به‌فرمان باشه.
۲ نکته مهم در تعامل با فرزند نوجوان
در رفتار با فرزند نوجوان باید دو نکته رو مد نظر قرار بدید. اول از همه، وقتی می‌خواید فرزندتون به حرفتون گوش بده، باید دلیل منطقی حرفتون رو بهش بگید. حتما بهش توضیح بدید که چرا یک کار درست یا غلطه. بعد از بیان استدلال منطقی‌تون، باید به فرزندتون اجازه بدید که تصمیم نهایی رو خودش بگیره و اختیار داشته باشه که حرف شما رو بپذیره یا نپذیره.
مثلاً بعضی از پدرها و مادرها در فرایند هدایت تحصیلی پایه نهم، اجباراً می‌خوان فرزندشون رو به رشته‌ای بفرستن که خودشون می‌خوان و اصلاً به علاقه و نظر شخصی خود دانش‌آموز توجهی نمی‌کنن. این اجبار و تحمیل نظر کاملاً نادرسته. شما اگه می‌خواید واقعاً به فرزندتون کمک کنید، فقط باید درباره رشته‌های مختلف بهش اطلاعات و آگاهی بدید و براش توضیح بدید که چرا فکر می‌کنید فلان رشته انتخاب بهتریه. اما به هیچ عنوان نباید مجبورش کنید رشته‌ای رو بخونه که شما می‌گید. بلکه باید تصمیم نهایی رو خودش شخصاً بگیره و مسیر آینده‌ش رو خودش تعیین کنه.
اگه فرزندتون بعضی وقت‌ها باهاتون مخالفت میکنه یا به حرفتون گوش نمی‌ده، نشونه سرکشی و اهمیت ندادن نیست. بلکه نشون می‌ده فرزندتون داره کم کم از کودکی فاصله می‌گیره، بزرگ می‌شه و هویت پیدا میکنه.
گفت و گو با فرزند، کلید حل مشکل حرف گوش نکردن نوجوانان
یکی از معضلات رابطه بعضی پدرها و مادرها با نوجوان اینه که ارتباط نزدیکی با فرزندشون ندارن و وقت چندانی باهم نمی‌گذرونن. این مسئله باعث می‌شه که شما شناختی از فرزندتون پیدا نکنید، با علایقش آشنا نشید و درکی از جهانش نداشته باشید. بنابراین، ممکنه توصیه‌هایی به فرزندتون کنید که هیچ سنخیتی با علایق و دغدغه‌هاش نداشته باشه! بنابراین، برای داشتن رابطه بهتر و مؤثرتر با فرزندتون سعی کنید باهاش وقت بگذرونید، گفت و گو کنید و بیش‌تر بشناسیدش. رابطه صمیمانه و پر از مهر و محبت والدین با فرزندشون معضل حرف گوش نکردن نوجوانان رو تا حد زیادی حل میکنه. ضمنا از پرخاشگری و لجبازی نوجوان هم تا حدی جلوگیری میکنه.
یادتون باشه که اگه رابطه‌تون با فرزندتون خراب بشه، مدت‌ها طول می‌کشه تا بتونید دوباره این رابطه رو ترمیم کنید. پس در هر لحظه باید از این رابطه محافظت و مراقبت کنید. سعی کنید حامی فرزندتون باشید و هیچ‌وقت جلوش نایستید تا حس نکنه مهم‌ترین پشتیبان‌هاش رو از دست داده.
با نوجوان سرکش، چطور رفتار کنیم؟
در رفتار با نوجوانی که به حرفتون گوش نمی‌ده، حتماً باید نکاتی که در ادامه توضیح می‌دیم رو رعایت کنید. انجام این راهکارها بهتون کمک میکنه تعامل بهتری با فرزندتون داشته باشید و مشکل حرف گوش نکردن نوجوان رو تا حد قابل قبولی حل کنید.
رفتارهای ناپسند رو دقیقاً برای فرزندتون مشخص کنید
رفتارهایی که از نظرتون نادرست و ناپسنده رو حتماً به صورت شفاف، روشن و با جزییات برای فرزندتون توضیح بدید. فرزندتون باید متوجه بشه خطوط قرمز از نظر شما دقیقاً چه مواردیه و ردکردن اون‌ها، چه پیامدهایی داره. اما توجه کنید که خطوط قرمز و حد و حدودهایی که تعیین می‌کنید، باید منطقی باشه، نه سلیقه‌ای. مثلاً اگه شما دوست دارید فرزندتون لباس‌های رنگ آبی بپوشه ولی خودش به رنگ مشکی علاقه داره، منطقی نیست که سلیقه خودتون رو بهش تحمیل کنید. سعی کنید در جاهایی که ممکنه به فرزندتون آزادی عمل بدید تا حس نکنه در قفس گیر افتاده!
از فرزندتون انتظار رفتار کاملاً پخته نداشته باشید
نوجوان شما در حال گذار از کودکی به جوانیه، یعنی هنوز به پختگی صد درصدی نرسیده که ازش توقع داشته باشید همیشه درست و منطقی رفتار کنه. البته حتی جوان‌ها و بزرگسال‌ها هم ممکنه بارها اشتباه کنن و هیچ‌کس نیست که همیشه بهترین و درست‌ترین تصمیم رو بگیره. بنابراین، همون‌طور که شما هم بارها در طول زندگی‌تون اشتباهاتی رو مرتکب شدید، احتمال داره که فرزند نوجوانتون هم اشتباه کنه و راه خطا بره. شما در مقام والدین، باید بهش کمک کنید اشتباهاتش رو بفهمه، اصلاحشون کنه و راه درست رو پیدا کنه. نه این‌که سرزنشش کنید و بخواید با قهر، زور یا تهدید بهش بفهمونید که کار نادرستی کرده.
از طرح موضوعات مختلف پرهیز کنید
وقتی فرزندتون اشتباهی میکنه و می‌خواید باهاش صحبت کنید، تمام اشتباهات و خطاهای قبلیش رو ردیف نکنید که بخواید با گرو کشی، بحث رو ببرید و فرزندتون رو مغلوب کنید! هدف در گفت‌و‌گوی بین شما و فرزند نوجوانتون این نیست که شکستش بدید، بلکه می‌خواید به صورت منطقی براش توضیح بدید که چرا کارش اشتباهه. بنابراین، وقتی یک موضوعی پیش میاد، فقط درباره همون موضوع صحبت کنید و اتفاقات قبلی رو نکشید وسط.
با فرزندتون به صورت خصوصی صحبت کنید
پدر و مادر باید راز نگه دار فرزندشون باشن. در غیر این صورت، نوجوان از یک جایی به بعد، دیگه با والدین خودش صحبت نمی‌کنه و مشکلاتش رو بهشون نمی‌گه. بنابراین، به هیچ وجه جلوی دوست، آشنا و فامیل اشتباهات یا نقص‌های فرزندتون رو بیان نکنید و اگه نوجوان شما رفتاری انجام می‌ده که مورد پسندتون نیست، فقط به‌صورت خصوصی باهاش در میون بذارید و درباره اون موضوع گفت‌و‌گو کنید.
حرف‌های خودتون رو به فرزندتون دیکته نکنید
هر جایی که زورگویی وجود داشته باشه، عدالت از بین می‌ره و هر جایی که عدالت نباشه، عشق و محبت نابود می‌شه. بعضی والدین به فرزند خودشون زور می‌گن و تهدیدش می‌کنن که اگه به حرف ما گوش نکنی، بهت پول تو جیبی نمی‌دیم، باهات قهر می‌کنیم، اجازه نمی‌دیم دوست‌هات رو ببینی و… . اگه دنبال این هستید که با این تهدیدها، فرزندتون رو مجبور کنید به حرفتون گوش بده و کاری که شما می‌خواید رو انجام بده، مطمئن باشید که دارید مشکلات بیش‌تر و جدی‌تری در رابطه‌تون با فرزند نوجوانتون ایجاد می‌کنید تا جایی که ممکنه در بزرگسالی، به دلیل همین رفتارهای نادرست شما، تصمیم بگیره باهاتون قطع ارتباط کنه! پس به جای توسل به زور، سعی کنید رابطه‌ای بر پایه‌ی مهر و محبت با فرزندتون شکل بدید و همیشه براش پایگاه امنی باشید که بتونه بهتون تکیه کنه.
وقتی خشمگین هستید صحبت نکنید
سعی کنید در طول بحث و گفت‌و‌گو با فرزندتون درباره اشتباهاتش، هم خودتون آروم باشید و هم کاری کنید که فرزندتون بتونه آرامش خودش رو حفظ کنه. هر جایی در طول بحث که احساس کردید خودتون یا فرزندتون خشمگین و عصبانی هستید، بحث رو متوقف کنید، چند تا نفس عمیق بکشید، یک لیوان آب بنوشید و هر وقت که آروم شدید، مجدداً صحبت رو شروع کنید. همون‌طور که گفتیم، هدف این نیست که در بحث با فرزندتون برنده بشید و شکستش بدید. بلکه می‌خواید کمکش کنید که راه درست رو بره و آسیب نبینه.
دنیا رو از نگاه نوجوان ببینید:راهکاری برای حل حرف گوش نکردن نوجوانان
در گذشته، حدوداً هر ۵۰سال یک‌بار نسل عوض می‌شد اما در حال حاضر، به نظر می‌رسه که هر ۵ یا ۱۰سال، ویژگی‌های نسل‌ها کاملاً تغییر میکنه و دگرگون می‌شه. به همین دلیل، شما با فرزند نوجوانتون شکاف نسلی عمیقی دارید و شاید خیلی جاها، نتونید درکش کنید. ممکنه علایق فرزندتون، دیدگاه‌هاش و اولویت‌هاش با شما از زمین تا آسمون متفاوت باشه، اما برای این‌که بتونید درکش کنید، باید با عینک فرزندتون به دنیا نگاه کنید و جهان رو از دید اون ببینید و به علاقمندی‌هاش احترام بذارید. سعی کنید در تفریحاتی که بهشون علاقه داره، همراهیش کنید، فیلم موردعلاقه‌ش رو باهم تماشا کنید، موسیقی موردپسندش رو باهم گوش بدید و سعی کنید خودتون رو به جهان فرزندتون نزدیک کنید تا بهتر بتونید درکش کنید و نیازها و دغدغه‌هاش رو بشناسید.
تربیت فرزند و اجتناب از تنبیه و تحقیر
تجربه ثابت کرده که زور، تنبیه و تحقیر هیچ‌وقت نتیجه مثبتی در پی نداشته. وظیفه شما به‌عنوان پدر و مادر اینه که فرزندتون رو تربیت کنید، نه این‌که مجبورش کنید مطابق میل شما رفتار کنه. فرزند نوجوان شما شعور داره، عقل داره، فکر داره و شما باید با گفت و گوی منطقی قانعش کنید که چه کاری به نفعشه و چه کاری به ضررش. شاید در دوران کودکی تنبیه فرزندتون می‌تونست مجبورش کنه کاری که شما می‌خواید رو انجام بده، اما در دوران نوجوانی دیگه این روش جواب نمی‌ده و باعث لجبازی بیش‌تر فرزندتون می‌شه. پس این روند نادرست و بسیار آسیب‌زننده رو کنار بذارید و عقلانی و منطقی با فرزندتون گفت‌و‌گو کنید.
به نوجوان خودتون استقلال بدید
وقتی سن فرزند شما بیش‌تر می‌شه و به جوانی می‌رسه، آزادتر و مستقل‌تر می‌شه. بنابراین، بهتره که در سنین نوجوانی به فرزندتون آزادی‌های محدود و منطقی بدید تا یاد بگیره در آزادی چطور باید رفتار کنه و بعدتر دچار مشکل نشه. خیلی از والدین این نگرانی رو دارن که اگه به نوجوانشون استقلال و آزادی عمل بدن، کنترل فرزندشون به‌کلی از دستشون خارج می‌شه و دیگه نمی‌تونن جلوش رو بگیرن. برای رفع این مشکل، باید نگرانی‌هاتون رو با فرزندتون در میون بذارید و اجازه بدید کارهایی که دوست داره رو انجام بده، اما تحت کنترل و مدیریت شما. یعنی نگرانی‌تون نباید فرزندتون رو کاملاً محدود کنه و اجازه ندید که هیچ جا بره. بلکه باید آزادی و استقلال داشته باشه، اما زیر نظر و با مراقبت و محافظت خودتون.
سخن پایانی با والدین عزیز
این که شما والدین نگران فرزندتون باشید یک موضوع کاملاً طبیعیه. اما باید بدونید که چطور این نگرانی رو بیان کنید و چطور به فرزندتون توضیح بدید که چه کاری به نفعشه و چه کاری به ضررش، تا بپذیره و قانع بشه. در این مقاله، راهکارهایی که بهتون کمک میکنه تعامل بهتری با فرزندتون داشته باشید و مشکل حرف گوش نکردن نوجوانان رو تا حدودی بهبود بدید رو توضیح دادیم. یکی از ابعاد کامل شدن شخصیت اینه که فرزندتون بتونه خودش تصمیم بگیره. پس، به جای فرزندتون تصمیم نگیرید، چون در آینده برای انجام کوچک‌‌ترین کارها هم نمی‌تونه خودش تصمیم بگیره و نیاز داره که دیگران بهش بگن چه کار کنه و چه کار نکنه.
فراموش نکنید که فرزند نوجوان شما داره هویت خودش رو پیدا میکنه و هرچه که شما بهش احترام بیش‌تری بذارید، هم رابطه‌تون باهاش بهتر می‌شه و هم بیش‌تر به حرفتون گوش میکنه. پس همون طور که بارها در این مقاله تأکید کردیم، از زورگویی، تنبیه، تحقیر، سرزنش و سایر رفتارهایی که جنبه منفی دارن پرهیز کنید.
در انتها باید بگیم که انتظار نداشته باشید وضعیت یک شبه بهبود پیدا کنه. این مشکل که فرزند نوجوان شما به حرفتون گوش نمی‌ده، طی زمان طولانی اتفاق افتاده. بنابراین، حل‌کردنش هم زمان می‌بره و باید صبور باشید و سعی کنید رابطه‌تون رو کم‌کم ترمیم کنید.