همون‌طور که می‌دونید، نمرات نهایی توی نتیجه کنکور تأثیر قطعی دارن، بنابراین گرفتن نمره بالا توی این امتحانات خیلی مهمه. سوال خیلی از بچه‌ها اینه که روش مطالعه دینی برای امتحان نهایی چطوره و با چه راهکارهایی می‌شه دینی رو در نهایی، ۲۰ گرفت! توی این مقاله از کیمیاگرخونه، صفر تا صد روش مطالعه دینی رو توضیح می‌دیم و هر نکته و تکنیکی که لازمه بدونید رو بهتون می‌گیم تا بتونید بالاترین نمره رو توی این درس بگیرید.
بخش‌های مختلف درس دینی رو چطور برای نهایی بخونیم؟
اول از همه باید بدونید که محتویات کتاب دین‌و‌زندگی به‌صورت کلی به ۳ بخش تقسیم می‌شه:
- متن درس
- آیات، روایات و احادیث
- اشعار، ضرب‌المثل‌ها و…
در ادامه، تک‌تک این موارد رو مفصل توضیح می‌دیم و می‌گیم که هر کدوم رو باید چطوری بخونید تا بتونید توی این درس، نمره ۲۰ بگیرید.
روش مطالعه متن کتاب دینی برای امتحان نهایی
اولین گام برای بیست‌گرفتن در امتحان نهایی دینی اینه که متن کتاب درسی رو خوب و دقیق بخونید. زمانی که می‌خواید متن کتاب رو مطالعه کنید، حتماً نکاتی که در ادامه می‌گیم رو رعایت کنید.
رابطه علت و معلولی
اولین نکته‌ای که باید درباره کتاب دینی بدونید اینه که تمام متن این کتاب، بر اساس قانون علت و معلول نوشته شده. سعی کنید برای حفظ‌کردن متن، حتماً رابطه علّی رو توی جملات پیدا کنید تا بتونید اون جمله رو بهتر بفهمید. برای این‌که بهتر متوجه بشید، یه مثال می‌زنیم:
فرض کنید می‌خواید این جمله رو حفظ کنید: «چون خداوند تنها خالق جهان است، پس تنها مالک جهان نیز هست.»
اگه قرار باشه طوطی‌‌وار و بدون فکرکردن به معنای جمله اون رو حفظ کنید، باید اون‌قدر پشت‌سرهم برای خودتون تکرارش کنید تا توی ذهنتون بشینه. اما راه درست و کیمیاگرانه اینه که سعی کنید علت و معلول رو توی جمله پیدا و رابطه‌‌شون رو درک کنید. این‌جوری فقط با به‌خاطرسپردن کلمات کلیدی و ارتباط اونها باهم، می‌تونید جمله رو توی ذهنتون ثبت کنید. مثلاً توی این جمله، «خداوند تنها خالق جهان است» علته و «تنها مالک جهان هم هست» معلول. پس اگه رابطه علت و معلولی رو توی متن پیدا کنید، حفظ‌کردنش براتون ساده‌تر می‌شه چون دارید جملات رو کاملاً درک می‌کنید و می‌فهمید. چیزی که فهمیده بشه، از ذهن بیرون نمی‌ره، در حالی که اگه قرار باشه بدون فهمیدن یه جمله رو حفظ کنید، بعد چند روز ممکنه پاک فراموشش کنید.
کلمات کلیدی
یکی از چالش‌های بچه‌ها با دینی اینه که جمله‌بندی‌های این کتاب سخت و ثقیله و قاعدتاً حفظ‌کردنش هم دشواره. اما شما به‌جای این‌که واو به واو این جملات سخت رو حفظ کنید، فقط کافیه که کلمات کلیدی رو شناسایی کنید و مفهوم کلی جمله رو به خاطر بسپرید. در این‌صورت، سر امتحان به‌راحتی می‌تونید با جمله‌بندی خودتون مفهوم رو برسونید و نمره کامل رو بگیرید. البته به شرطی که کلمات کلیدی حتماً توش وجود داشته باشه و مفهوم جمله هم تغییری نکنه.
بنابراین شناسایی علت و معلول و کلمات کلیدی متن کتاب درسی خیلی مهمه، چون توی امتحانات نهایی چیزی که از شما می‌خوان بیان همین موارده و اگه نوع جمله‌بندی یا بقیه کلمات غیرکلیدی توی جمله تغییر کنه، اهمیت چندانی نداره و نمره کامل رو می‌گیرید.
سؤالات مقایسه‌ای، تحلیلی، و شباهتی
در زمان مطالعه دینی برای امتحان نهایی، حتماً به مقایسه‌ها و تحلیل‌ها توجه کنید و توی خلاصه‌هاتون هم یادداشتشون کنید. وقتی توی متن شباهتها و تفاوت‌های دو تا مفهوم گفته می‌شه، اونها رو در قالب جدول خلاصه‌نویسی کنید و سر امتحان هم به‌جای توضیح‌دادن، شباهتها و تفاوت‌ها رو به‌صورت موردی داخل جدول بنویسید که زمان کم‌تری هم ازتون بگیره.
کلمات دام‌دار
آخرین نکته در مطالعه متن کتاب درسی، توجه ویژه به کلمات دام‌داره که توی دینی، الی ماشالله وجود داره! این کلمات اگرچه در ظاهر تفاوت چندانی باهم ندارن، اما نباید به‌جای هم‌دیگه استفاده بشن؛ مثل کلمات مؤمنین و مسلمین یا نیکوکاران و درستکاران. پس حتماً این‌ها رو خوب به خاطرتون بسپرید و دقت کنید که هر کدوم رو در جای درست خودشون به کار ببرید.
روش مطالعه آیات، روایات و احادیث کتاب دینی برای امتحان نهایی
توی کتاب دین‌و‌زندگی، سه نوع آیه وجود داره:
- آیات قرائت در ابتدای هر درس
- آیات داخل متن کتاب
- آیات تدبر در قرآن
قبل از هر چیز خیالتون رو درباره یک چیز راحت کنیم. آیاتی که در ابتدای هر درس اومده، برای قرائت شفاهی داخل کلاسه و فقط توی نمره مستمر تأثیر داره. یعنی از این آیات و ترجمه‌شون هیچ سؤالی، چه در امتحانات نهایی و چه در کنکور طرح نمی‌شه. اما از آیات داخل متن کتاب و آیات کادرهای تدبر در قرآن، قطعاً توی امتحان نهایی و کنکور سؤال میاد.
حالا بریم سراغ تکنیک‌هایی که توی مطالعه آیات، روایات و احادیث برای امتحان نهایی کمکتون می‌کنه.
علت و معلول و پیام آیات رو حفظ کنید
همون‌طور که بالاتر گفتیم، رابطه علّی توی دین‌و‌زندگی اهمیت خیلی زیادی داره و آیات این درس هم از این قاعده مستثنی نیستن. برای درک بهتر و حفظ‌کردن راحت‌تر آیه‌ها، حتماً رابطه علت و معلولی رو در اونها هم پیدا کنید و به ذهن بسپرید تا بتونید به هر سؤالی که ازش مطرح می‌شه، به‌درستی جواب بدید.
برای دونستن پیام آیات هم می‌تونید از کتاب‌های کمک‌درسی استفاده کنید. مثلاً توی کتاب دین‌و‌زندگی فرمول بیست می‌تونید پیام تمام آیات داخل کتاب آورده شده. دقت کنید که توی بعضی از سؤالات از شما خواسته می‌شه که هم پیام و هم مفهوم آیه رو بنویسید. نکته‌ای که باید بدونید اینه که پیام آیه و مفهوم آیه تقریباً باهم یکسانن و تنها تفاوتشون اینه که پیام آیه یک‌کلمه‌ایه، اما مفهوم آیه معمولاً کمی توضیح هم داره.
موضوعات سوره‌ها رو به خاطر بسپرید
راهکار دیگه‌ای که در مطالعه آیات بهتون کمک می‌کنه اینه که موضوعات سوره‌های مختلف رو حفظ کنید تا بتونید پیام آیات رو راحت‌تر به خاطر بسپرید. چون توی بعضی سؤال‌ها ممکنه متن آیه رو بهتون ندن و صرفاً اسم سوره و شماره آیه رو ذکر کنن. در چنین شرایطی وقتی شما موضوع کلی اون سوره رو بدونید، راحت‌تر می‌تونید پیام کلی آیه رو به یاد بیارید. البته لازم نیست که آیات رو حفظ باشید، اما باید کلیت اون رو بدونید، چون گاهی هم ممکنه فقط ابتدای آیه رو توی سؤال ذکر کنن. البته یادتون باشه که بعضی آیات و روایات مهم هستن که متن عربی‌شون هم توی متن درس اومده و ترجمه فارسیش هم ذکر شده. توی این موارد، ممکنه سؤالی توی امتحان بیاد که ازتون بخواد هم متن عربی و هم ترجمه فارسیش رو بنویسید؛ مثل حدیث غدیر.
عصاره‌گیری
روش عصاره‌گیری یکی از تکنیک‌های کاربردی برای حفظ‌کردن آیات و روایاته. وقتی دارید آیات رو می‌خونید، کنار آیه‌هایی که بلد نیستید یه علامت بزنید. دور دوم، اون‌هایی رو بخونید که کنارشون یه علامت داره. مجدداً کنار اون‌هایی که بلد نیستید علامت بزنید. دور سوم، آیه‌هایی رو بخونید که کنارشون دو تا علامت داره و باز کنار مواردی که بلد نیستید، علامت بزنید. اون‌قدر این روند رو ادامه بدید تا تک‌تک آیه‌ها رو به‌خوبی یاد بگیرید و بهشون مسلط بشید.
حالا که با روش مطالعه آیات آشنا شدید، لازمه که دو تا نکته رو یادآوری کنیم:
نکته: بعضی از آیات دین‌و‌زندگی دوازدهم هستن که معنی‌شون توی کتاب نیومده، اما همین آیات توی دین‌و‌زندگی دهم یا یازدهم هم بوده‌ن و معانی‌شون اون‌جا ذکر شده بوده. دقت کنید که از این آیات هم ممکنه سؤال بیاد، پس حتماً معنی‌شون رو از کتاب‌های سالهای قبل بخونید.
نکته: نیازی نیست که متن عربی آیات، روایات و احادیث رو حفظ کنید و صرفاً حفظ‌کردن معنی فارسی و مفهومشون کفایت می‌کنه، اما یه استثنا وجود داره! بعضی از احادیث و آیات کتاب هستن که کنارشون یه علامت ستاره گذاشته شده. این‌ها آیه‌ها و حدیث‌های مهمی هستن و بر اساس چیزی که در مقدمه کتاب درسی گفته‌شده، ممکنه از متن عربی‌شون هم توی امتحان سؤال بیاد. پس موارد ستاره‌دار رو حتماً هم به عربی و هم به فارسی حفظ کنید؛ مثل حدیث غدیر. البته توی دین‌و‌زندگی دوازدهم آیه ستاره‌دار نداریم، ولی دین‌و‌زندگی دهم و یازدهم چرا.
روش مطالعه اشعار کتاب دینی برای امتحان نهایی
نکات مهمی که توی خوندن شعرها باید بهشون توجه کنید اینه که حتماً پیام و مفهوم اشعار رو به‌خوبی درک کنید و به خاطر بسپرید. معمولاً توی سؤالات مربوط به اشعار، شعری بهتون داده می‌شه و ازتون می‌خواد که توضیح بدید این شعرربه کدوم‌یک از مفاهیم درس مرتبطه. پس حتماً باید مفهوم شعر رو به‌خوبی بدونید تا تشخیص بدید مربوط به چه موضوعی از کتاب درسیه.
مراحل تکمیلی در مطالعه دینی برای امتحان نهایی
بعد از این‌که متن کتاب درسی، آیات و روایات، و اشعار رو کامل خوندید و بهشون مسلط شدید، نوبت به نمونه سؤال و مرور می‌رسه.
- سؤالات درس‌به‌درس
- سؤالات جامع
- مرور دام‌دارها و ثقیل‌ها: آیات ثقیل و متون ثقیل
نمونه سؤالات امتحانی
بعد از مطالعه متن هر درس، حتماً به نمونه سؤالات درس‌به‌درس کیمیاگرخونه مراجعه و مرورشون کنید تا با سبک و ساختار کلی سؤالات آشنا بشید.
برای خوندن نمونه سؤالات نهایی و شبه‌نهایی، کتاب‌های کمک‌درسی مختلفی توی بازار موجوده که می‌تونید ازشون استفاده کنید، اما همون‌طور که قبلاً هم گفتیم، بهترین و کامل‌ترین منبع سایت قلمچیه که آرشیو کاملی از سؤالات رو در اختیارتون قرار می‌ده و توی اون، می‌تونید به انبوهی از نمونه سؤالات نهایی، شبه‌نهایی، مستمر، پایانی اول و پایانی دوم دسترسی داشته باشید. پیشنهاد ما به شما اینه که سؤالات مدارس سمپاد و همین‌طور سؤالات شهرهای بزرگ مثل تهران، شیراز، تبریز و… رو حتماً بخونید. چون طراحان و مصححان امتحان نهایی، خیلی وقت‌ها از بین معلم‌های شهرهای بزرگ یا مدارس سمپاد انتخاب می‌شن.
توی جدول زیر، لینک نمونه سؤالات امتحانی دین‌و‌زندگی سایت قلمچی مربوط به هر پایه و رشته رو براتون گذاشتیم. روی هر کدوم که کلیک کنید، مستقیماً به صفحه مربوط به سؤالات منتقل می‌شید:
| ریاضی | تجربی | انسانی |
| پایه دوازدهم | پایه دوازدهم | پایه دوازهم |
| پایه یازدهم | پایه یازدهم | پایه یازدهم |
| پایه دهم | پایه دهم | پایه دهم |
مرور دام‌دارها و ثقیل‌ها
در مطالعه دینی برای امتحان نهایی، نیازی به خلاصه‌نویسی ندارید و فقط هایلایت‌کردن متن درس کفایت می‌کنه. وقتی دارید متن کتاب درسی رو می‌خونید، حتماً نکات و مفاهیم مهم، دام‌دار یا فراموش‌شونده رو هایلایت کنید و علاوه بر اون، گوشه صفحه رو هم تا کنید که موقع مرور‌کردن به‌راحتی بتونید صفحات مهم رو پیدا کنید و سریع دوره‌شون کنید. این موارد رو می‌تونید حتی صبح امتحان هم مجدد مرور کنید.
چند نکته مهم در امتحان نهایی دینی
به‌عنوان سخن پایانی، چند تا نکته مهم در امتحان نهایی رو ذکر می‌کنیم که می‌تونه بهتون کمک کنه.
بارم‌خوانی
توی سؤالات تستی، همیشه یه نیم‌نگاهی هم به گزینه‌ها داشته باشید، چون خیلی وقت‌ها گزینه‌ها اطلاعات خوبی رو در اختیارتون قرار می‌دن. مثلاً در درس‌های محاسباتی، لازم نیست محاسبات ریز و جزئی آخر رو انجام بدید و با تقریب می‌تونید به پاسخ درست برسید. توی امتحان تشریحی هم «بارم‌خوانی» می‌تونه بهتون کمک کنه. یعنی قبل از این‌که به سؤال جواب بدید، یه نگاهی به بارمش بندازید تا بدونید که مثلاً فقط باید چند مورد رو نام ببرید یا نیازه که درباره‌شون توضیح هم بدید. علاوه بر این، بر اساس بارم سؤال می‌تونید تعداد مواردی که باید توی پاسخ ذکر کنید رو هم حدس بزنید. مثلاً اگه یه سؤالی ۰/۷۵ نمره داره، احتمالاً باید برای پاسخ بهش، سه مورد رو نام ببرید که هر کدوم ۰/۲۵ نمره خواهند داشت.
سؤالات صحیح و غلط
طراح‌ها معمولاً توی سؤالات صحیح و غلط دانش‌آموزها رو به چالش می‌‌کشن. کلمات کلیدی و دام‌دار که بالاتر درباره‌شون صحبت کردیم، توی این نوع سؤالات خیلی دیده می‌شن و باید حسابی حواستون بهشون باشه که به‌درستی استفاده شده باشن. جواب‌دادن به سؤالات صحیح و غلط دقت و تمرکز بالایی می‌خواد، چون باید حواستون به تک‌تک کلمات جمله‌ها باشه. این سؤال‌ها معمولاً جزو سؤالات ابتدایی امتحان هستن و چون اوایل امتحان ممکنه استرس داشته باشید، بهترین کار اینه که ازشون عبور کنید و برید سراغ سؤالات دیگه و بعداً که سطح استرستون پایین اومد، دوباره برگردید و بهشون جواب بدید. البته حواستون رو جمع کنید که یه دفعه کلاً یادتون نره بهشون جواب بدید!!
سؤالات جای‌خالی
همون‌طور که احتمالاً می‌دونید، سؤالات جای‌خالی از امتحان نهایی حذف شده‌ن و به‌جای اونها، سؤال جواب کوتاه میاد. معمولاً وقتی عین جمله از کتاب رو می‌دن و ازتون می‌خوان که فقط یک کلمه رو توی جای خالی بنویسید، اون کلمه راحت‌تر به خاطرتون میاد، اما توی سؤالات شاید به‌یادآ‌وردن عین جمله سخت‌تر باشه. به همین دلیل، سعی کنید متن رو با دقت بیش‌تری بخونید تا بتونید به این سؤال‌ها هم به‌درستی جواب بدید.
چه قسمت‌هایی از کتاب دینی توی امتحان نمیاد؟
همون‌طور که توی مقدمه کتاب دین‌و‌زندگی اومده و در تصویر زیر هم می‌تونید ببینید، از قسمت‌های زیر توی امتحان سؤال نمیاد:
- آیات قرائت و معانی آنها در ابتدای هر درس
- بیشتر بدانیم
- پاسخ به سؤالات شما
- برداشت
- پیشنهاد
- پاورقی
- دانش تکمیلی
سخن پایانی
توی این مطلب، تمام نکات لازم مطالعه دینی برای امتحان نهایی رو مرور کردیم. توی امتحانات نهایی، قرار نیست چیزی خارج از کتاب بیاد، پس منبع اصلی مطالعه شما کتاب درسیه و باید زیرو‌بمش رو به‌خوبی بلد باشید. در محتوای جداگونه‌ای، سؤالات مفهومی دینی رو بررسی کردیم و توضیح دادیم که امتحانات نهایی با ساختار جدید چه شکلی هستن و تیپ سؤالات مفهومی چطوریه.
وقتی که در حال مطالعه دینی برای امتحان نهایی هستید باید متن کتاب رو به این شکل بخونید که اون رو مطالعه کنید و در همین حین کلمات کلیدی و مهمش رو هم هایلایت کنید.
درسته که دینی یک درس حفظیه اما دقت کنید که قرار نیست حتما واو به واو متن کتاب درسی رو هایلات و حفظ کنید.
در امتحان نهایی اگر بخش های اصلی یک سوال رو حتی به زبان خودتون هم بیان کنید بدون شک نمره کامل رو می‌گیرید. اما به شرطی که اطلاعات مهم رو جا نندازید.
پس بین مطالعه هم به این بخش های مهم و کلیدی توجه کنید و با هایلایت کردن، دایره یا خط کشیدن اونها به خودتون برای یادآوریشون کمک کنید.
کلمات مشابه اما متفاوت دینی که ممکنه به دردسر بندازنتون:
توجه کنید که کلمات پایین ممکنه شبیه به نظر بیان اما نوشتن اونها در امتحان نهایی بجای هم ممکنه باعث کسر نمره بشه!
- مسلمین
- مؤمنین
- نیکوکاران
- درست کاران
در نتیجه در نوشتن جواب در امتحان نهایی دینی حتما دقت کنید که این دست کلمات و موارد مشابه اونهارو جابجا نکنید چون اونها از نظر کتاب درسی و مصحح ها یکی نیستن و امکان کم شدن نمره شما وجود داره.
بهترین منبع مطالعه متن دینی چه کتابیه؟
برای مطالعه دینی برای امتحان نهایی یعنی قسمت متن اون، بهترین و کامل ترین منبعی که می‌تونید ازش استفاده کنید خود کتاب درسی هست.
2) روش مطالعه آیات و روایات کتاب دینی برای امتحان نهایی
در مطالعه دینی برای امتحان نهایی باید به این مورد توجه کنید که خود آیات دارای 2 بخش هستن که باید مطالعه کنید:
روش خواندن ترجمه آیات
شما باید ترجمه رو با دقت مطالعه کنید و اگر عینا جمله عربی رو در سوالات دیدید بتونید ترجمه‌ش کنید.
روش خواندن پیام آیات
پیام آیات که بخش مهم تر و سخت تری به حساب میاد رو معمولا دبیرهای دینی در کلاس بهون می‌گن که باید همون هارو یاد بگیرید.
اما اگر به هر لیلی پیام آیات رو نداشتید پیشنهاد می‌کنیم از کتب فرمول 20 گاج استفاده کنید.
3) مطالعه شعرها، ضرب المثل ها و... دینی برای نهایی
وقتی که در حال مطالعه دینی برای امتحان نهایی هستید باید این موضع رو بدونید که به احتمال خیلی زیاد از شعرها، مثال های، ضرب المثل ها و … در نهایی سوال خواهید داشت.
ممکنه این سوالات به شکل چهار گزینه ای به شما داده بشن که نیاز باشه مثلا برای یک موضوع یا پیام خاص یک شعر رو از بین 4 گزینه انتخاب کنید.
پس دونستن مفهوم و پیام اشعار، مثل ها و… دینی هم ضروریه و موقع مطالعه حتما مارکشون کنید.
4) مرور آخر و مطالعه دینی برای امتحان نهایی
در آخر باید سراغ موارد علامت دار یا مارک شده برید. منظور ما چیزهایی هست که در 3 مورد بالا براتون سخت بودن و علامتشون زدید. مثلا ترجمه یا پیام بعضی آیات سخت، بخش هایی از متن که کلمات کلیدی نزدیک به هم و نامفهومی داشتن، مثال هایی که ارتباطشون با متن پیچیده بوده و …. .
در این گام از مطالعه دینی برای امتحان نهایی باید سراغ خوندن دقیق این موارد برید و مرتبا مرورشون کنید.
شب امتحان نهایی دینی چیکار کنم؟
بهترین کار بعد از مطالعه بخش های بالا، حل کردن سوالات نهایی سالهای قبلیه. سوالات تشریحی نهایی سال های قبل رو می‌تونید به صورت جامع و کامل از سایت قلمچی دانلود کنید.
