در مقاله‌های قبلی کیمیاگرخونه، بارها تأکید کردیم که حتماً در زمان مطالعه‌ی دروس مختلف، از خلاصه‌نویسی استفاده کنید. در این مطلب، می‌خوایم یکی از روش‌های مؤثر خلاصه‌نویسی یعنی یادداشتبرداری به روش درخت حافظه رو بهتون آموزش بدیم. این تکنیک بهتون کمک می‌کنه اطلاعات رو به‌صورت منظم دسته‌بندی کنید و در نتیجه، راحت‌تر به ذهنتون بسپرید.
معرفی یادداشتبرداری به روش درخت حافظه
یکی از ویژگی‌های ذهن ما اینا که وقتی اطلاعات و مطالب رو به‌صورت دسته‌بندی‌شده دریافت می‌کنه، اون‌ها رو راحت‌تر درک و تثبیت می‌کنه. در روش درخت حافظه، ما مطالب رو دسته‌بندی می‌کنیم تا بتونیم راحت‌تر بفهمیمشون و راحت‌تر هم به یادشون بیاریم. با استفاده از یادداشتبرداری به روش درخت حافظه، می‌تونید کلیات و جزییات هر مطلبی که می‌خونید رو دسته‌بندی کنید، ارتباط بین موضوعات مختلف رو پیدا کنید و هر زمان که به نکته‌ی جدیدی رسیدید، بدون به‌هم‌ریختگی مطالب قبلی، به نمودار اضافه‌ش کنید.
کاربردهای یادداشتبرداری به روش درخت حافظه
یادداشتبرداری به روش درخت حافظه کاربردهای متعددی داره که ما در این مقاله، بیش‌تر روی کاربردش در زمینه‌ی مطالعه، یادگیری و آمادگی برای امتحان تمرکز کردیم.
اما از کاربردهای دیگه‌ی این روش می‌تونیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- برنامه‌ریزی و مدیریت پروژه‌ها
- تعیین اهداف کوتاه‌مدت یا بلندمدت شخصی
- نوشتن داستان یا مقاله با مشخص‌کردن موضوعات اصلی و فرعی
- یادداشتبرداری در جلسات یا کلاس‌ها
- طوفان فکری و جمع‌آوری ایده‌ها
- تحقیق و پژوهش
- آموزش مطالب پیچیده به دیگران
- تحلیل مسائل و تصمیم‌گیری
ویژگی‌های یادداشتبرداری به روش درخت حافظه
یادداشتبرداری به روش درخت حافظه سه ویژگی اصلی داره که در زمان رسم نمودار، حتماً باید بهشون توجه کنید:
- ایده‌ی مرکزی واحد: در هر نمودار درختی، فقط باید یک ایده‌ی واحد وجود داشته باشه. یعنی نمی‌تونید چندتا موضوع مختلف رو در یک درخت جا بدید. بلکه باید برای هر کدوم، نمودار جداگانه‌ای رسم کنید.
- ساختار گسترده: در نمودار درختی، از بالا به پایین به ترتیب از کل به جزء حرکت می‌کنیم و هرچی پایین‌تر میایم، تعداد شاخه‌ها بیش‌تر می‌شه. بنابراین، نمودارهای درختی ساختار گسترده‌ای دارن چون از شاخه‌های متعدد تشکیل شده‌ن.
- کلیدواژه‌ی متمرکز: همون‌طور که گفتیم، هر نمودار درختی فقط باید مربوط به یک موضوع اصلی باشه. بنابراین، در تمام زیرشاخه‌ها، فقط باید مواردی رو یادداشت کنید که با کلیدواژه‌ی اصلی مرتبط هستن.
فواید یادداشتبرداری به روش درخت حافظه
همون‌طور که گفتیم، یادداشتبرداری به روش درخت حافظه یکی از تکنیک‌های بسیار مفید برای یادداشتبرداری و خلاصه‌نویسیه و مزایای متعددی داره. از جمله فواید این روش می‌تونیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- افزایش عملکرد مغز
- تسریع یادگیری
- افزایش خلاقیت ذهن
- دسترسی و یادآوری بهتر
- ساده‌سازی
- دسته‌بندی
- زمینه‌سازی
- مرور آسان‌تر
در یادداشتبرداری به روش درخت حافظه، مطالب دسته‌بندی می‌شن و همون‌طور که گفتیم، مغز مطالب دسته‌بندی‌شده رو بهتر می‌فهمه و به یاد میاره. بنابراین، عملکرد مغز افزایش و بهبود پیدا می‌کنه و یادگیری و حافظه تقویت می‌شه. علاوه بر این، نمودار درختی امکان مقایسه‌ی دسته‌های مختلف رو هم فراهم می‌کنه و در نتیجه، خلاقیت ذهن افزایش پیدا می‌کنه و می‌تونید شباهت‌ها و تفاوت‌ها و ارتباط بین موضوعات مختلف رو راحت‌تر پیدا کنید.
همون‌طور که گفتیم، نمودار درختی در واقع یک نوع خلاصه‌نویسیه. وقتی شما مطالب بلند رو در قالب یک نمودار خلاصه می‌کنید، هم مرورکردنش ساده‌تر می‌شه و هم به‌سرعت می‌تونید نکته‌ای که نیاز دارید رو پیدا کنید.
نکات کلیدی برای رسم درخت حافظه
برای رسم درخت حافظه، حتماً نکات زیر رو یادتون باشه:
- مطالب رو از کل به جزء و به‌طور منظم دسته‌بندی کنید.
- مختصر و موجز بنویسید. هدف از رسم نمودار درختی، خلاصه‌کردن و دسته‌بندی مطالبه. بنابراین، سعی کنید نکات مهم رو به‌صورت مختصر و تلگرافی بنویسید! قرار نیست نمودار درختی شما به اندازه‌ی یک کتاب طولانی بشه. پس در شاخه‌های نمودار، فقط واژه‌های کلیدی رو یادداشت کنید، نه جملات کامل رو.
- در رسم نمودار درختی، حتماً از رنگ‌های مختلف استفاده کنید تا هم از قاطی‌شدن مطالب باهم‌دیگه جلوگیری بشه و هم این‌که ذهنتون مطالب رو راحت‌تر به یاد بیاره.
- از حافظهی تصویری‌تون استفاده کنید. ذهن تصاویر رو راحت‌تر به یاد میاره. بنابراین، سعی کنید تصویر نمودار درختی رو با تمام جزییاتش به خاطر بسپرید و تجسمش کنید.
مثالی از یادداشتبرداری به روش درخت حافظه
برای این‌که بهتر متوجه بشید که درخت حافظه رو چطور باید رسم کنید، در اینجا براتون یک مثال می‌زنیم.
فرض کنید می‌خواید نکات مربوط به موضوع «تغذیه‌ی سالم» رو در قالب یک نمودار درختی خلاصه کنید. برای این کار، باید واژه‌ی تغذیه‌ی سالم رو در بالای صفحه بنویسید و ۵ شاخه ازش خارج کنید. هر کدوم از این شاخه‌ها مربوط به یکی از زیرموضوعات اصلی زیر هستن:
- میوه‌ها
- سبزیجات
- پروتیین‌ها
- چربی‌های سالم
- نوشیدنی‌ها
حالا از هر کدوم از زیرموضوعات اصلی بالا، باید ۳ شاخه خارج کنید که هر کدوم مربوط به زیرموضوعات فرعی زیر هستن:
- فواید
- مثال
- دستور مصرف
در ادامه، هر کدوم از زیرشاخه‌های فرعی هم به شاخه‌های مختلفی تقسیم‌بندی می‌شن و اطلاعات مربوط به هریک، به‌صورت جداگانه روی شاخه‌ها نوشته می‌شه.
همون‌طور که می‌بینید، در یادداشتبرداری به روش درخت حافظه، هرچه از بالا به پایین حرکت می‌کنیم، نکات جزئی‌تر و تعداد شاخه‌ها بیش‌تر می‌شن.
سخن پایانی
با یادداشتبرداری به روش درخت حافظه، شما می‌تونید مطالب طولانی رو به شکل شاخه‌های یک درخت، مختصر و مفید خلاصه و در حافظهی بصری‌تون به خاطر بسپرید. با استفاده از این تکنیک، شما در واقع نقشه‌ی ذهنی متنی که خوندید رو در ذهنتون ترسیم می‌کنید و این باعث می‌شه که به‌یادآوردن مطالب در جلسه‌ی امتحان براتون ساده‌تر باشه. چون مغز تصویر رو بهتر از خطوط متن به یاد میاره. بنابراین، پیشنهاد می‌کنیم که حتماً در زمان مطالعه، از این روش برای خلاصه‌نویسی و درک بهتر مطالب استفاده کنید.
سوالات متداول
1. چه تکنیک‌هایی برای بهبود یادگیری با درخت حافظه وجود دارد؟
برای بهبود یادگیری با درخت حافظه، می‌توانید از تکنیک‌های زیر استفاده کنید:
- رنگ‌بندی: استفاده از رنگ‌های مختلف برای هر شاخه می‌تواند به خاطر سپردن اطلاعات کمک کند.
- تصویرسازی: ایجاد تصاویر ذهنی مرتبط با هر بخش از درخت حافظه به درک بهتر مطالب کمک می‌کند.
- دست‌بندی منطقی: مطالب را به صورت منطقی و از کلی به جزئی دسته‌بندی کنید تا ارتباط بین مفاهیم واضح‌تر شود.
- استفاده از مثال‌های واقعی: به کار بردن مثال‌های واقعی در هر شاخه می‌تواند یادگیری را جذاب‌تر کند.
- مرور منظم: مرور مکرر درخت حافظه به تثبیت اطلاعات در ذهن کمک می‌کند.
2. چه روش‌هایی برای مرور مؤثر درخت حافظه وجود دارد؟
برای مرور مؤثر درخت حافظه، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
- مرور فعال: به جای خواندن صرف، سعی کنید اطلاعات را به یاد بیاورید و به طور فعال آن‌ها را بازگو کنید.
- سوالات خودآزمایی: برای هر شاخه سوالات طراحی کنید و پاسخ آن‌ها را از حفظ بگویید.
- تکرار زمان‌بندی شده: برنامه‌ریزی برای مرور درخت حافظه در فواصل زمانی مشخص می‌تواند به تثبیت اطلاعات کمک کند.
- مقایسه و ارتباط: با مقایسه بین شاخه‌های مختلف و جستجوی ارتباطات، درک عمیق‌تری از مطالب پیدا کنید.
- تبدیل اطلاعات به داستان: اطلاعات را به یک داستان تبدیل کنید تا به یادآوری آن‌ها کمک کنید.