ترک تحصیل دانش‌آموزان یکی از معضلات نظام‌های آموزشی به شمار می‌ره که پیامدها منفی زیادی برای فرد و جامعه به همراه میاره. عواملی مثل مشکلات اقتصادی، عدم دسترسی به منابع آموزشی و مشکلات خانوادگی می‌تونه باعث بی‌میلی دانش‌آموزها به درسخوندن و ترک تحصیلشون باشه. در این مقاله از کیمیاگرخونه، می‌خوایم درباره این معضل صحبت کنیم و به شما پدرها و مادرهای عزیز بگیم که چطور می‌تونید به فرزندتون در این زمینه کمک و از ترک تحصیل، منصرفش کنید.
دلایل ترک تحصیل دانش‌آموزان
برای این‌که جلوی ترک تحصیل دانش‌آموزان رو بگیریم، قبل از هر چیز باید بدونیم دلایل این معضل چیه. مهم‌ترین علت‌هایی که باعث تمایل نوجوانان به ترک تحصیل می‌شه، موارد زیر هستن:
- مشکلات خانوادگی
- شرایط اقتصادی
- افسردگی و مشکلات روحی
- اختلال اضطراب اجتماعی
- اختلال یادگیری
- محیط مدرسه
مشکلات خانوادگی
حمایت عاطفی والدین از فرزند، یکی از عوامل اثرگذار در موفقیت تحصیلی دانش‌آموزهاست. گاهی وقت‌ها، مشکلات خانوادگی بین فرزند با والدین و یا بین والدین، مثل متارکه، باعث می‌شه فرزند خانواده به ترک تحصیل تمایل پیدا کنه و دیگه علاقه‌ای به درس خوندن نداشته باشه. علاوه بر این، ممکنه در خانواده بعضی از دانش‌آموزها مشکلاتی مثل رفتارهای خشونت آمیز یا اعتیاد هم وجود داشته باشه که باعث تأثیر منفی در تحصیل دانش‌آموز و تمایلش به ترک تحصیل می‌شه.
شرایط اقتصادی
شرایط اقتصادی خانواده ممکنه ضعیف باشه و از پس هزینه‌های تحصیل فرزندشون برنیان. یا حتی لازم باشه که فرزندشون کار کنه و کمک‌خرج خانواده باشه. در نتیجه، دانش‌آموز ترک تحصیل می‌کنه و درس رو ادامه نمی‌ده. دقت کنید که گاهی وقت‌ها شاید واقعاً شرایط اقتصادی خانواده نامناسب نباشه، اما فرزندشون احساس کنه که سربار خانواده‌ست و باید کار کنه و خرج خودش رو دربیاره. بنابراین، حواستون باشه که با حرف‌ها و رفتارهاتون، بابت کارهایی که برای فرزندتون می‌کنید، منت نذارید و این احساس منفی رو بهش ندید که سرباره.
افسردگی و مشکلات روحی
مشکل افسردگی در دوره کنکور و نوجوانی تمام جنبه‌های زندگی فرد مبتلا رو تحت تأثیر قرار می‌ده. اگه فرزند نوجوان شما دچار افسردگیه، دلش نمی‌خواد هیچ‌کاری انجام بده و درس خوندن هم از این قاعده مستثنی نیست. کاهش تمرکز، بی‌انگیزگی، احساس ناامیدی، بی‌ارزشی و ناکافی‌بودن باعث می‌شه فرزند شما هیچ تمایلی به ادامه‌ی مسیر تحصیلی نداشته باشه.
اختلال اضطراب اجتماعی
دانش‌آموزهایی که دچار این اختلال هستن، از قرارگرفتن در جمع و محیط‌های شلوغ مثل مدرسه وحشت دارن. چون می‌‌ترسن دیگران درباره‌شون قضاوت منفی داشته باشن. بنابراین، مدرسه‌رفتن برای چنین دانش‌آموزهایی عذابه و به ترک تحصیل تمایل پیدا می‌کنن. این مشکل باید در سنین پایین شناسایی و حل بشه. در غیر این صورت، تمام ابعاد زندگی تحصیلی، اجتماعی و شغلی فرد رو مختل می‌کنه و باعث انزوا و گوشه‌گیری می‌شه.
اختلالات یادگیری
اختلالات یادگیری از جمله اختلال در خواندن، نوشتن و ریاضیات، باعث ضعف عملکرد دانش‌آموز و افت تحصیلی می‌شه. وقتی فرزند شما اختلال یادگیری داره و مطالبی که سر کلاس درس داده می‌شه رو یاد نمی‌گیره، آزار می‌بینه و مدرسه رفتن براش به یک کار سخت و عذاب آور تبدیل می‌شه. بنابراین، اگه فرزندتون چنین مشکلی داره، حتماً با یک متخصص مشورت کنید و از روش‌های ویژه برای آموزش چنین دانش‌آموزهایی، بهره ببرید.
محیط مدرسه
یکی دیگه از دلایلی که باعث تمایل دانش‌آموزها به ترک تحصیل می‌شه، محیط نامناسب مدرسه‌ست. اگه در روابط بین دانش‌آموزها قلدری وجود داشته باشه یا فرزندتون نتونه دوستی پیدا کنه و مُدام تنها بمونه و یا رفتار معلم‌ها و کادر مدرسه با بچه‌ها نامناسب باشه، قطعاً دانش‌آموز آزار می‌بینه و دیگه دلش نمی‌خواد بره مدرسه. در صورتی که فرزندتون از مدرسه گله و شکایت می‌کنه، دغدغه‌ش رو جدی بگیرید و با مراجعه به مدرسه، سعی کنید مشکل رو حل کنید. اگه مشکل اون‌قدر شدید و ریشه‌ایه که قابل حل نیست، بهتره مدرسه فرزندتون رو عوض کنید تا تمایلش به درسخوندن از بین نره.
روش‌های پیشگیری از ترک تحصیل دانش‌آموزان
حالا که با مهم‌ترین دلایل تمایل دانش‌آموزان به ترک تحصیل آشنا شدید، وقتشه که روش‌های پیشگری از ترک تحصیل رو معرفی کنیم. اگه می‌بینید که فرزندتون از ترک تحصیل صحبت می‌کنه، با راهکارهای زیر می‌تونید از این تصمیم منصرفش کنید.
حمایت از درس خوندن فرزندان
به فرزندتون کمک کنید اگه در درسی ضعف داره، اون ضعف‌ها رو برطرف کنه. اگه خودتون بلدید، بهش یاد بدید و در غیر این صورت، از ویدیوهای رایگانی که در اینترنت موجوده استفاده کنید، یکی از کتاب‌های کمک‌آموزشی موجود در بازار رو براش تهیه کنید و یا در صورت امکان، براش معلم خصوصی بگیرید تا مشکلش حل بشه.
رفع چالش‌های تحصیلی
دلایل تمایل دانش‌آموزها به ترک تحصیل رو بالاتر توضیح دادیم. اگه می‌بینید که فرزندتون چندان رغبتی به درسخوندن نداره، شما باید ریشه یابی کنید که علتش کدوم یک از موارد بالاست و سعی کنید این چالشی که بر سر راه درسخوندن فرزندتون وجود داره رو برطرف کنید. اگه ناشی از مشکلات خانوادگیه، محیط خونه رو آروم و بی‌تنش نگه دارید؛ اگه فرزندتون حس می‌کنه باید کار کنه تا باری از روی دوش شما برداره، باهاش صحبت کنید و بهش اطمینان بدید که نیازی به این کار نیست و تنها کاری که باید در این سن بکنه، فقط درس‌خوندنه؛ اگه محیط مدرسه آزارش می‌ده، در صورت امکان مدرسه‌ش رو عوض کنید؛ و اگه دچار مشکلاتی مثل افسردگی، اختلال یادگیری و یا اختلال اضطراب اجتماعیه، حتماً برای بهبود شرایط، از یک متخصص کمک بگیرید.
تأکید بر ارزش و اهمیت درس خوندن
بعضی از نوجوون‌ها هستن که تحت تأثیر جو جامعه که در سال‌های اخیر هم پررنگ‌تر شده، تصور می‌کنن که از درسخوندن پولی درنمیاد. پس بهتره برن سراغ کار آزاد و درس رو ببوسن و بذارن کنار. فرزند شما باید درک کنه که درس خوندن ارزشمنده. چراکه اگه خوب درس بخونه، علاوه بر این‌که می‌تونه به درآمد بالایی برسه، شأن اجتماعی هم کسب می‌کنه، دوست‌ها و رفقای درست و حسابی پیدا می‌کنه، از سواد و علم اساتید بزرگ بهره می‌بره و نگرشش نسبت به زندگی کاملاً ارتقا پیدا می‌کنه.
عواقب ترک تحصیل دانش‌آموزان
از جمله مهم‌ترین عواقب و پیامدهای منفی ترک تحصیل دانش‌آموزان می‌شه به موارد زیر اشاره کرد:
- نداشتن امکان ارتقای شغلی: وقتی کسی در سنین پایین می‌ره سر کار و تحصیل رو ادامه نمی‌ده، قطعاً وارد شغل‌های سطح پایین می‌شه. این فرد چون درس رو رها کرده، تخصص، مهارت و سوادش هم پیشرفت نمی‌کنه و در نتیجه، نمی‌تونه وضعیت شغلی خودش رو ارتقا بده.
- احساس کمبود اعتمادبه‌نفس: درسخوندن به‌ویژه در رشته‌ها و دانشگاه‌های خوب، باعث اعتمادبه‌نفس می‌شه و فرد وقتی در یک جمع قرار می‌گیره، نسبت به کسی که ترک تحصیل کرده، اعتمادبه‌نفس و خودباوری بسیار بالاتری داره.
- کمبود مهارت‌های فردی و اجتماعی و اطلاعات عمومی: دانشگاه، علاوه بر درسخوندن، فرصتی برای یادگیری مهارت‌های اجتماعی رو هم در اختیار افراد قرار می‌ده. قدرت تعامل با دیگران، ایجاد ارتباطات مؤثر و قدرت حل مسئله، از جمله مزایای وقت‌گذر‌وندن در فضای دانشگاه و درس‌خوندنه.
- کار در فضای اجباری و عدم کشف علایق و استعدادها: ورود زودهنگام به بازار کار، باعث می‌شه فرد نتونه علایق و استعدادهای خودش در جهان علم و دانش رو کشف کنه. شاید یکی از دانش‌آموزهایی که ترک تحصیل می‌کنه، نابغه‌ای باشه که هیچ‌وقت فرصت نکرده خودش رو کشف کنه!
- ناتوانی در تأمین خواسته‌های مالی: از اون‌جایی که با ترک تحصیل، ارتقای شغلی امکان‌پذیر نیست، سطح درآمد هم در حد متوسط باقی می‌مونه و فرد ممکنه در تأمین نیازهای مالیش به مشکل بخوره.
- ازدواج اجباری در دخترها برای تأمین نیازهای مالی: یکی از مهم‌ترین لطف‌هایی که دخترها می‌تونن در حق خودشون بکنن، اینه که درس بخونن، سر کار برن و استقلال مالی به دست بیارن. این باعث می‌شه مجبور نباشن برای تأمین هزینه‌های زندگی، به ازدواج با هرکسی تن بدن و زندگیشون رو تباه کنن.
راهکارهایی برای مشتاق کردن دانش‌آموزان به درس خوندن
برای این‌که در فرزندتون میل و انگیزه بیش‌تری برای ادامه تحصیل ایجاد کنید، راهکارهای زیر می‌تونه کمک‌کننده باشه:
- تغییر محیط و تعویض مدرسه
- فرهنگسازی و حل مشکلات سیستماتیک
- معرفی افرادی که از ترک تحصیلشون پشیمون هستن
- معرفی افرادی که با ادامه تحصیل، به موفقیت رسیدن
- مشاوره‌های فردی و انگیزشی
سخن پایانی
ترک تحصیل پیامدهای منفی زیادی در زندگی آینده‌ی فرزند شما داره که در این مقاله، درباره‌ی این پیامدهای منفی و آسیب‌ها صحبت کردیم. اگه میل و اشتیاقی نسبت به درسخوندن در فرزندتون وجود نداره، سعی کنید با استفاده از راهکارهایی که معرفی کردیم، به فرزندتون انگیزه بدید و شرایط بهتری رو برای درس‌خوندنش فراهم کنید. خیلی وقت‌ها نوجوان‌ها تحت تأثیر حرف‌های بی‌پایه و اساس اینستاگرامی، تصور می‌کنن که درس خوندن کار بیهوده‌ایه و آخر و عاقبت نداره! اگه فرزند شما هم چنین تفکراتی داره، با گفت و گوی منطقی بهش آموزش بدید که هر چیزی که در اینستاگرام می‌بینه رو باور نکنه و سواد تشخیص راست و دروغ رو پیدا کنه. علاوه بر این، افرادی رو بهش معرفی کنید که با درس خوندن و ادامه تحصیل، علاوه بر این که شأن و شخصیت اجتماعی بالایی به دست آوردن، تونستن به درآمد خوبی هم برسن و در حوزه‌ی خودشون موفق باشن.