یکی از چالش‌های والدین با فرزند نوجوانشون، بی‌نظمیه! در این مقاله از کیمیاگرخونه، می‌خوایم توضیح بدیم که چرا رعایت نظم و انضباط در نوجوان مهمه و چطور میتونید مشکل بی‌نظمی نوجوانان رو حل کنید. پس اگه شما، والدین کنکوری، هم فرزندی دارید که چندان به انضباط پایبند نیست، حتماً این مقاله رو تا انتها مطالعه کنید.
اهمیت یادگیری نظم و انضباط در نوجوانان
حل مشکل بی‌نظمی نوجوانان و ایجاد عادت مثبت منظم‌بودن، پیامدهای مثبتی برای فرزند شما داره که در این قسمت، می‌خوایم درباره‌شون صحبت کنیم.
کاهش اضطراب
وقتی که فرزند نوجوان شما نظم و انضباط داشته باشه، کارهاش رو به موقع و سرِ وقت انجام می‌ده. بنابراین، دچار اضطراب نمی‌شه که کارهاش عقب افتاده، تکالیفش رو انجام نداده و برای امتحان آماده نیست!
افزایش انگیزه
وقتی فرزند شما روی نظم و برنامه جلو می‌ره و می‌بینه که داره به تمام کارهاش می‌رسه، انگیزه می‌گیره و انرژی لازم برای ادامه مسیر رو به دست میاره.
افزایش اعتماد به نفس
انضباط باعث می‌شه اعتمادبه‌نفس فرزندتون هم بیشتر بشه. چون فرصت کافی در اختیار داره و می‌تونه بدون استرس و نگرانی، کارهاش رو انجام بده و درسش رو بخونه. این باعث می‌شه احساس کنه توانمنده و از پس هر کاری برمیاد.
تلاش برای اهداف بلندمدت
رسیدن به اهداف بلندمدت به استمرار و نظم نیاز داره. چون باید برای رسیدن به اون هدف برنامه‌ریزی کرد و روز‌به‌روز طبق برنامه پیش رفت. وقتی فرزند شما منضبط باشه، می‌تونه به برنامه‌ای که برای اهداف خودش می‌چینه پایبند بمونه و گام‌به‌گام جلو بره و به چیزی که می‌خواد برسه.
افزایش تاب‌آوری
منظور از تاب‌آوری، تحمل فشار در شرایط سخته. وقتی فرزند نوجوان شما منظم و منضبط باشه، در ایام امتحانات نهایی یا دوران کنکور می‌تونه شرایط سخت و فشار روانی رو کنترل و مدیریت کنه و به وضعیت موجود، نگرش منطقی داشته باشه. چون بر اساس زمانی که در اختیار داره برنامه‌ریزی می‌کنه، دروسی که باید بخونه رو تقسیم‌بندی می‌کنه و به‌صورت منظم و گام‌به‌گام، طبق برنامه پیش می‌ره.
افزایش قطعیت
اگه فرزند شما باری به هر جهت و بدون نظم پیش بره، به این روند عادت می‌کنه و اگه این عادت نهادینه بشه، تغییر دادنش سخته. نظم و انضباط کمک می‌کنه قطعیت و ثبات در زندگی فرزند شما بیشتر بشه و در یک مسیر مشخص حرکت کنه. نه این‌که از این شاخه به اون شاخه بپره و آخرش هم نفهمه که می‌خواد با زندگیش چه کا کنه!
تذکر خیلی مهمی که باید شما والدین عزیز بهش توجه کنید اینه که نظم و انضباط تا حد زیادی به شخصیت هر کس وابسته‌ست. مثلاً ممکنه نظم از نظر شما این باشه که ظرف‌ها کاملاً مرتب و منظم داخل کابینت چیده شده باشن، همه‌جا برق بزنه و هیچ گرد و خاکی روی میزها نباشه! اما این‌که بخواید این شیوه نظم رو از فرزندتون هم انتظار داشته باشید، توقع نادرستیه. وقتی ما از اهمیت نظم و انضباط نوجوان‌ها صحبت می‌کنیم، منظورمون اینه که در مسیر رسیدن به اهداف زندگی خودشون منظم باشن. یعنی برای چیزهایی که براشون مهمه و بهش علاقه دارن، تلاش کنن و منضبط و روی اصول پیش برن. البته منظور ما این نیست که شلختگی و بی‌نظمی نوجوانان در زمینه‌های دیگه قابل‌قبوله، اما باید بدونید که اهمیت این نظم در کجا بیش‌تره و در کجا کم‌تر.
نقش والدین در تربیت نوجوان منظم
دو نکته مهم در نقش والدین در تربیت نوجوان منظم وجود داره که حتماً باید بهش توجه کنید. در غیر این صورت، احتمالاً مشکل بی‌نظمی نوجوانتون همچنان به قوت خودش باقی می‌مونه:
- نظم و هدف والدین
- تعیین قوانین شفاف
نظم و هدف والدین
اگه می‌خواید نوجوان منظمی تربیت کنید، خودتون هم باید در زندگی نظم و هدف داشته باشید. فرزند شما بسیاری از رفتارهاش رو از شما یاد می‌گیره و الگوبرداری می‌کنه. پس اگه به دنبال ایجاد یک رفتار خوب در فرزندتون هستید، در قدم اول باید خودتون هم اون کار رو انجام بدید. نظم و انضباط باید در رفتار شما قابل‌مشاهده باشه و فرزندتون ببینه که شما با برنامه و هدف در زندگی پیش می‌رید. اما اگه این نظم در لایه‌های زیرین رفتاری شماست و فرزندتون نمی‌تونه در ظاهر اون رو ببینه، حتماً باهاش گفت و گو کنید و براش توضیح بدید تا بفهمه که در زندگی‌تون طبق نظم و برنامه پیش می‌رید و از شما الگوبرداری کنه.
قوانین شفاف برای آموزش نظم به فرزند
اگه می‌خواید فرزندتون نظم و انضباط رو رعایت کنه، باید قوانین رو به صورت شفاف و صریح براش توضیح بدید تا دقیقاً بدونه که ازش چی می‌خواید. مثلاً اگه یکی از قوانین خونه شما اینه که وقتی مهمون میاد، اتاق فرزندتون مرتب و منظم باشه، حتماً این رو بهش بگید تا بدونه که این موضوع برای شما مهمه. اما در این زمینه، هیچ وقت با زورگویی، اجبار و تهدید فرزندتون رو مجبور به منضبط‌بودن نکنید. چون جایی که زورگویی وجود داشته باشه، احترام و محبت از بین می‌ره و رابطه‌تون با فرزندتون خراب می‌شه. بنابراین، قوانین رو به صورت منصفانه تعیین کنید و درباره علتش هم به فرزندتون توضیح بدید تا بدونه دلیل منطقی انجام یک کار چیه.
راهکارهای آموزش نظم و انضباط به نوجوانان
در این قسمت، می‌خوایم راهکارهایی رو معرفی کنیم که به کمک اون‌ها، میتونید مشکل بی‌نظمی نوجوانان رو حل کنید و فرزندتون رو به نظم و انضباط عادت بدید.
قوانین مشخص داشته باشید
همون‌طور که گفتیم، قوانینی که تعیین می‌کنید باید منصفانه باشه و فردیت فرزندتون رو هم در نظر گرفته باشید. یعنی ازش توقع نداشته باشید در تمام زمینه‌ها، حتی موضوعاتی که بهشون هیچ علاقه‌ای نداره و دغدغه‌ش نیستن هم منضبط و منظم رفتار کنه.
الگوی خوبی باشید و باهم همکاری کنید
فرزند شما در بسیاری از رفتارها از شما الگوبرداری می‌کنه. بنابراین، اگه می‌خواید بهش نظم رو یاد بدید، نظم و انضباط باید در رفتار خودتون قابل مشاهده باشه. علاوه بر این، سعی کنید در مرتب‌کردن و تمیزکردن خونه، فرزندتون رو هم سهیم کنید و بهش مسئولیت‌هایی رو بسپرید تا کارکردن رو یاد بگیره.
به فرزندتون حس مالکیت به اتاقش رو بدید
اتاق فرزند شما منطقه استحفاظی خودشه! بنابراین، حق مالکیت فرزندتون بر اتاق رو به رسمیت بشناسید و هم در حرف و هم در عمل، به این مالکیت احترام بذارید. یعنی بدون اجازه فرزندتون، به وسایلش دست نزنید و چیزی رو جابه‌جا نکنید. علاوه بر این، حتماً سلیقه خودش رو در خرید وسایل و چیدمان اتاق در نظر بگیرید.
رفتارهای خوب رو تشویق کنید
تشویق‌کردن یکی از راه‌هاییه که باعث ایجاد انگیزه بیشتر برای انجام یه رفتار می‌شه. بنابراین، وقتی فرزندتون کار خوبی انجام می‌ده و نظم رو رعایت می‌کنه، حتماً تشویقش کنید تا مجدداً هم اون کار رو انجام بده.
فرزندتون رو با عواقب کارها آشنا کنید
پیامدهای مثبت رعایت نظم و پیامدهای منفی بی‌نظمی رو برای فرزندتون توضیح بدید و توجیهش کنید که چرا ازش می‌خواید منضبط باشه و نظم چه مزایایی براش داره. اما حواستون باشه که به هیچ وجه، به فرزندتون استرس ندید و به‌صورت منطقی و عقلانی باهاش صحبت کنید.
در بحث‌ها، معتدل باشید
در بحث با فرزندتون، سعی نکنید با زورگویی و تهدید، فرزندتون رو مجبور به منظم‌بودن کنید. چون باعث لجبازی نوجوان شما می‌شه و پیامدهای منفی و آسیب‌زننده‌ای در رابطه با فرزندتون داره.
در قوانین، جدی و پایدار باشید
همون‌طور که گفتیم، قوانین و حد و مرزهای نظم و انصباط رو به‌صورت منصفانه، منطقی و با درنظرگرفتن فردیت فرزندتون تعیین کنید. وقتی قوانین رو مشخص کردید، حتماً در اون‌ها جدی و پایدار باشید و هر بار تغییرشون ندید. چون فرزند نوجوان شما باید یاد بگیره که قانون رو رعایت کنه و چیزی نیست که بشه دورش زد و از زیرش در رفت!
وسایل غیرضروری رو نگه ندارید
بهتره که اتاق نوجوان شما حالت مینیمال داشته باشه که رعایت نظم و انضباط رو برای فرزندتون ساده‌تر کنه. بنابراین، وسایل غیرضروری رو با سلیقه و نظر خودش، از اتاقش بیرون بیارید و اتاق رو تا جای ممکن خلوت و راحت کنید.
به فرزندتون پاداش بدید
یکی از کارهایی که باعث ایجاد انگیزه برای انجام رفتار خوب می‌شه، پاداش‌دادنه. اما نکته این‌جاست که این پاداش‌گرفتن نباید برای فرزندتون به عادت تبدیل بشه و برای انجام هر کاری، توقع جایزه داشته باشه! بنابراین، اعتدال رو در این زمینه رعایت کنید. علاوه بر این، به رفتار خوب و درست جایزه بدید، نه به نتیجه. چون فرزندتون باید یاد بگیره اون چیزی که اهمیت داره، لزوماً رسیدن به نتیجه عالی نیست بلکه کار درسته.
موضوعات رو باهم قاطی نکنید
وقتی با فرزندتون درباره نظم بحث می‌کنید و ازش می‌خواید رفتاری رو انجام بده، فقط درباره همون موضوع مشخص حرف بزنید و موضوعات دیگه رو وسط نکشید. فراموش نکنید که هدف شما در بحث با فرزندتون، برنده‌شدن نیست بلکه می‌خواید قانعش کنید که چرا باید منظم باشه. بنابراین، برای این‌که ثابت کنید داره کار اشتباهی انجام می‌ده، تمام شکست‌ها و اشتباهات قبلیش رو به رخش نکشید و درباره هر چیز، در جای خودش صحبت کنید.
دلایل بی‌نظمی نوجوانان
مهم‌ترین دلیل بی‌نظمی نوجوانان، درگیری‌های شدید ذهنیه. فرزند شما در سنین پرچالش و پرفرازونشیب نوجوانی، اون‌قدر درگیر هیجانات ذهنی مختلفه که ممکنه اصلاً متوجه یک سری مسائل نباشه. نکته‌ای که در رفتار با نوجوان باید در نظر داشته باشید، اینه که فرزند نوجوان شما هنوز به بزرگسالی نرسیده که ازش توقع داشته باشید همه‌چیز رو به‌درستی بفهمه و انجام بده. بنابراین، ممکنه اشتباه کنه و قرار نیست با اشتباهاتش، آسمون به زمین بیاد. پس در برابر فرزندتون منعطف باشید و نظم و مسئولیتپذیری رو در قالب همکاری و با رفتار دوستانه بهش یاد بدید، نه با تنبیه و تهدید و دعوا.
تکنیک‌هایی برای تقویت رفتار خوب با نظم و انضباط
برای رفع مشکل بی‌نظمی نوجوانان، در رفتارهاتون حتماً سه تکنیک زیر رو به کار ببرید تا به نتیجه مطلوب برسید:
- مسئولیتپذیری: به فرزندتون مسئولیتپذیری رو یاد بدید. این آموزش باید در عمل باشه. یعنی در تقسیم وظایف انجام کارهای خونه، حتماً نقشی رو برای فرزندتون هم در نظر بگیرید و کارهایی رو بر عهده‌ش بذارید. یا مثلاً پول‌توجیبیش رو به‌صورت ماهانه بهش پرداخت کنید تا یاد بگیره چطور باید پولش رو مدیریت کنه و تا آخر ماه نگهش داره.
- همراهی: اگه قراره فرزندتون رو نصیحت کنید که منظم باشه، باید نظم، انضباط و مسئولیتپذیری در رفتار خودتون هم کاملاً مشهود باشه. بنابراین، قبل از این‌که از فرزندتون بخواید کاری رو انجام بده، ببینید که خودتون اون رفتار رو انجام می‌دید یا نه!
- آموزش برنامه‌ریزی: برنامه‌ریزی رو به فرزندتون یاد بدید. پیش‌رفتن طبق برنامه، باعث منظم‌شدن می‌شه و فرزندتون یاد می‌گیره که چطور زمانش رو برای انجام کارهای مختلف، تقسیم‌بندی کنه.
سخن پایانی با والدین
همون‌طور که در این مطلب، به‌طور مفصل توضیح دادیم، رعایت نظم می‌تونه پیامدهای مثبت زیادی برای نوجوان‌ها به همراه داشته باشه. افزایش مسئولیتپذیری، توان توسعه‌ی عادت‌های مثبت، کاهش استرس، افزایش اعتماد به نفس و کسب آمادگی برای آینده، از جمله مهم‌ترین مزایای منضبط‌بودن نوجوانانه. شما والدین عزیز باید نظم رو به فرزندتون آموزش بدید، اما به شیوه‌ی درست. در رابطه با فرزندتون، همیشه انصاف رو رعایت کنید و سعی کنید با کلام منطقی و عقلانی باهاش صحبت کنید. اگه قرار باشه با توسل به زور و تنبیه، مجبورش کنید اون‌طور که شما می‌خواید رفتار کنه، هیچ‌وقت به هدفی که دارید نمی‌رسید و فقط به دورشدن هرچه بیشتر فرزندتون از خودتون و کاهش مهر و علاقه دامن می‌زنید. برای حل مشکل بی‌نظمی نوجوانان، از راهکارهایی که در این مقاله معرفی کردیم استفاده کنید و اگه سؤال یا ابهامی داشتید، حتماً در قسمت کامنت‌ها با ما در میون بذارید تا راهنمایی‌تون کنیم.