داشتن روابط دوستانه یکی از ملاک‌های اساسی در زندگی اجتماعیه که به بلوغ و تکامل فرد کمک می‌کنه. در این مقاله، روی صحبتمون با والدینه و می‌خوایم درباره این موضوع حرف بزنیم که چطور باید در انتخاب دوست در نوجوانی فرزندتون بهش کمک کنید، چه کارهایی رو انجام بدید و چه کارهایی رو انجام ندید. پس اگه فرزند نوجوانی دارید که درباره روابط دوستانه‌ش نگرانید، این مقاله رو از دست ندید.
رابطه دوستانه والدین با فرزندان
احتمالاً شما هم شنیدید که می‌گن «اولین دوست نوجوان خود باشید». نکته‌ای که در موضوع این مقاله باید بهش بپردازیم، اینه که چنین توصیه‌ای از بیخ و بن غلطه! خیلی از والدین هستن که می‌گن من می‌خوام هم پدر/مادر فرزندم باشم و هم دوست و رفیقش. اگه شما هم جزو این دسته از والدین هستید، لازمه این موضوع رو بهتون یادآوری کنیم که شما به‌عنوان والد فرزندتون، مسئولیت خیلی بزرگی بر دوش دارید و همین‌که بتونید این نقش رو برای فرزندتون خوب ایفا کنید، کار خیلی بزرگی کردید. بنابراین، اضافه کردن نقش دوست و رفیق به مسئولیت‌هایی که دارید، به هیچ وجه معقول نیست و می‌تونه هم روی عملکرد شما در نقش والد و هم روی روحیات فرزندتون تأثیر منفی داشته باشه.
اگه بخواید دوست و رفیق فرزندتون باشید، دیگه نمی‌تونید به صورت اصولی و درست نقش پدری یا مادری خودتون رو ایفا کنید. مثلاً روانشناس‌ها همیشه تأکید می‌کنن که خانم‌ها نباید برای همسرشون نقش مادر رو ایفا کنن و این مسئله یکی از معضلات رایج در زندگی زناشویی زوج‌هاست. دلیلش هم اینه که خانمی که بخواد در نقش مادر فرو بره، قطعاً دیگه نمی‌تونه همسر باشه و این مسئله می‌تونه اون ازدواج رو از هم بپاشونه. این موضوع در مورد رابطه بین والدین و فرزندانشون هم وجود داره. شما پدر یا مادر فرزندتون هستید و فقط باید سعی کنید مسئولیت‌های همین نقش رو به خوبی انجام بدید نه هیچ چیزِ دیگه.
ویژگی‌های دوستی در دوران نوجوانی
داشتن دوست برای هر کسی در زندگی لازمه، به ویژه در سنین نوجوانی. یکی از ویژگی‌های دوست اینه که مثل یک آینه‌ست که می‌تونیم خوبی‌ها و بدی‌هامون رو در اون ببینیم. با نگاه به دوست‌هامون و رفتارهاشون می‌تونیم بفهمیم که چه اشکالاتی در رفتارهای خودمون وجود داره و سعی کنیم اون‌ها رو اصلاح کنیم. همون‌طور که گفتیم، روابط دوستانه در تکامل و بلوغ فرزندانتون و شکل گیری هوش اجتماعیش نقش خیلی پر رنگی داره، پس به هیچ وجه نباید فرزندتون رو از داشتن دوست منع کنید و به روابط خانوادگی محدودش کنید. چون اگه فرزندتون نتونه در دوره نوجوانی روابط دوستانه خوبی شکل بده، قطعاً در آینده، در زندگی اجتماعی به مشکل می‌خوره.
خیلی از والدین نگران اینن که اگه فرزندشون روابط دوستانه داشته باشه، ممکنه با دوست‌های ناباب هم دمخور بشه و اون‌ها روی فرزندشون تأثیر منفی بذارن. این نگرانی کاملاً به جاست و جلوتر توضیح می‌دیم که این مسئله رو چطور باید حل کنید، اما یادتون باشه که فرزند شما باید با معضلات مختلف اجتماعی رو به رو بشه چون چند سالِ آینده قراره وارد جامعه بشه و اگه نتونه گلیم خودش رو از آب بیرون بکشه، قطعاً دچار مشکل میشه. فرزند شما باید مهارت لازم رو کسب کنه که با آدم‌ها مختلف چه رفتاری داشته باشه و اگه کسی خواست اذیتش کنه چطور باهاش مقابله کنه. نگه داشتن فرزندتون لای پر قو به این دلیل که نگرانید آسیبی بهش وارد بشه، کار نادرستیه که در نهایت به ضرر فرزندتون تموم میشه.
تأثیر انتخاب دوست خوب در نوجوانی
شخصیت فرزند شما از زمان تولد تا تقریباً ۸ سالگی شکل می‌گیره. بنابراین، بعد از این سن، دیگه امکان تغییر بنیان‌های شخصیتی وجود نداره، اما عوامل متعددی هست که می‌تونه شخصیت فرزندتون رو کامل‌تر کنه. یکی از این عوامل، روابط دوستانه‌ست که در قالب اون، نوجوون‌ها رفتارهای اجتماعی مختلف رو یاد می‌گیرن، ارزش‌ها و اعتقاداتشون رو تا حدودی شکل می‌دن و هویت خودشون رو پیدا می‌کنن. بنابراین، خیلی مهمه که فرزندتون روابط دوستانه خوبی داشته باشه. شما می‌تونید در انتخاب دوست در نوجوانی به فرزندتون کمک کنید و راهنمایی‌ش کنید که دوستی‌های سالم و خوبی شکل بده که در آینده هم بتونه حفظشون کنه.
معیارهای انتخاب دوست در نوجوانی
همون طور که گفتیم، شما بايد به فرزندتون کمک کنید دوست‌های خوبی انتخاب کنه. پس باید معیارهای انتخاب صحیح دوست رو بدونید تا بتونید فرزندتون رو بهتر راهنمایی کنید. در ادامه مطلب، مهم‌ترین ملاک‌های انتخاب دوست در نوجوانی رو توضیح دادیم.
اهمیت ارزش‌های مشترک در دوستی
دوستی که انتخاب می‌کنیم باید ارزش‌ها و دیدگاه‌های مشترکی با ما داشته باشه. البته منظور از ارزش‌های مشترک این نیست که فرزندتون کسی رو پیدا کنه که عیناً و کاملاً شبیه خودش باشه. بلکه بهتره با کسی دوست باشه که ارزش‌های اصولی و بنیادی مشترکی باهم داشته باشن اما ارزش‌های کم اهمیت‌تر در اون‌ها متفاوت باشه. چون لازمه فرزندتون یاد بگیره که آدم‌ها می‌تونن با وجود تفاوت‌هاشون، در کنار هم باشن و رابطه دوستانه خوبی رو شکل بدن.
پشتیبانی معنوی دوستان از یک‌دیگر
دوست و رفیق واقعی کسیه که بتونیم پیشش خود واقعی‌مون باشیم و راحت درباره مشکلات و دغدغه‌هامون حرف بزنیم و درد دل کنیم. بدون این که نیاز باشه فیلم بازی کنیم یا از قضاو‌ت شدن بترسیم. پس نباید وقتی کنار دوست‌هاتون هستید، خود سانسوری کنید، بلکه باید بتونید به راحتی درباره مشکلاتتون گفت و گو کنید. البته نکته مهم این جاست که دوستان ما قطعاً توانایی این که تمام مشکلات ما رو حل کنن ندارن. پس نباید توقع بیجا و بی‌مورد ازشون داشته باشیم که هر مشکلی پیش اومد، به دادمون برسن. بلکه خیلی وقت‌ها لازمه کمک تخصصی بگیریم و با کسی مشورت کنیم که بتونه مشکل ما رو حل کنه.
تأثیر مثبت رابطه دوستی در توسعه شخصی
دوست خوب کسیه که به ما کمک کنه بتونیم آدم بهتری باشیم. البته معنیش این نیست که دوست‌ها باید برای هم دیگه زورو بازی دربیارن و به زندگی خودشون آسیب بزنن که به دوستشون کمک کنن. بلکه منظور ما اینه که یه رابطه دوستی خوب، نباید جلوی توسعه و پیشرفت ما رو بگیره. مثلاً وقتی به دوستمون می‌گیم که امروز باید درس بخونم و نمی‌تونم ببینمت، باید درک کنه که من هم اهداف مشخص خودم رو دارم که باید برای رسیدن بهشون تلاش کنم. بنابراین، بدون ناراحتی می‌پذیره که یه روز دیگه هم دیگه رو ببینیم.
مسئولیت پذیری در دوران دوستی
در یه رابطه دوستی خوب و سالم، هر دو طرف نسبت به هم مسئولیت‌هایی دارن که باید بهشون پایبند باشن. البته همون‌طور که گفتیم، منظور ما کمک‌های افراطی دوست‌ها به هم دیگه نیست و نباید زندگی خودشون رو تعطیل کنن و بهش آسیب بزنن برای این‌که به دوستشون کمک کنن. اما به هر حال، دوست‌ها یه جاهایی باید به داد هم‌دیگه برسن، به شرطی که به خودشون آسیب نزنن. شما به عنوان والدین، باید فرزندتون رو طوری تربیت کنید که به رفاقت واقعی اهمیت بده و قدر دوستی‌های حقیقی رو بدونه.
مثلاً اگه فرزند شما بهتون می‌گه که به دوستش پول قرض داده ولی اون پول رو بهش پس نداده، نباید طوری واکنش نشون بدید که ارزش اون دوستی رو به کلی از بین ببرید. بلکه به فرزندتون یادآوری کنید برای پول قرض دادن حواسش رو بیش‌تر جمع کنه اما بدونه که در روابط دوستی، گاهی این مسائل پیش میاد و رفاقت ارزشش رو داره. علاوه بر این، به فرزندتون یاد بدید که در یک رابطه دوستانه خوب، اگه یکی از طرفین اشتباهی رو مرتکب شد، نباید به سرعت دوستی رو خراب کرد، بلکه خیلی وقت‌ها با معذرت خواهی و گذشت، امکان ترمیم رابطه وجود داره.
داشتن امنیت و سلامت رفتاری با وجود دوستان
گاهی وقت‌ها ممکنه با افرادی دوست باشیم که مشکلات رفتاری دارن و این مسئله امنیت ما رو به خطر بندازه. مثلاً ممکنه دوستمون خیلی آدم دعوایی و خشنی باشه و مُدام با بقیه دعوا کنه. این وضعیت می‌تونه برای ما آسیب زا باشه، پس بهتره حتماً تجدید نظر کنیم و از این افراد فاصله بگیریم.
توانمند شدن نوجوان در کنترل هیجان و احساسات
احتمال این که فرزند شما در رفاقت‌ها و روابط دوستانه‌ش آسیب ببینه وجود داره. همه ما در زندگی دچار شکست و ناکامی می‌شیم و ممکنه در روابطمون با بقیه آدم‌ها به چالش و مشکل بخوریم. بنابراین، شما باید فرزندتون رو برای پذیرش و کناراومدن با این اتفاقات آماده کنید و یادش بدید که چطور باید هیجان و احساسات خودش رو کنترل کنه و این شکست‌ها رو بپذیره. اگه تصورتون اینه که فرزندتون نباید در نوجوانی با این مسائل و تلخی‌های جامعه آشنا بشه، بدونید که کاملاً در اشتباهید. نباید فرزندتون رو نازک نارنجی بار بیارید که وقتی وارد جامعه شد، با اولین رفتار ناخوشایند آدم‌ها، دچار فروپاشی بشه. باید بهش یاد بدید که قرار نیست تمام آدم‌هایی که در زندگیش می‌بینه و باهاشون دوست و همکار میشه، آدم‌های خوبی باشن و هیچ آسیبی بهش نزنن. فرزندتون باید این آمادگی رو داشته باشه که هیچ چیز از هیچ‌کس بعید نیست!
نقش والدین در کمک به نوجوان در دوست یابی
بعد از این‌که با معیارها و ملاک‌های دوست خوب آشنا شدید، نوبت به این می‌رسه که بگیم چطور می‌تونید به فرزندتون کمک کنید روابط دوستانه سالم‌تری داشته باشه و در انتخاب دوست در نوجوانی، موفق بشه.
پایگاه عاطفی فرزندتون باشید
به جای دخالت‌های بی‌مورد در زندگی فرزندتون، سعی کنید نقش پدر و مادر رو خوب ایفا کنید. فرزندتون باید این احساس رو داشته باشه که هر اتفاقی که افتاد و هر کسی که بهش ضربه زد، می‌تونه به خونه و پدر و مادرش پناه ببره. نوجوون‌هایی که فضای امن و آرومی در خونه دارن، رابطه‌شون با پدر و مادرشون خوبه و پایگاه عاطفی قوی‌ای دارن و دوست داشته شدن رو تجربه می‌کنن، معمولاً در روابط دوستی کم‌تر به دیگران باج می‌دن برای این که به هر زوری که شده روابط دوستانه‌شون رو حفظ کنن.
بعضی نوجوون‌ها به هر دری می‌زنن که دوستشون رو نگه دارن، چون محبت و عاطفه لازم رو در محیط خونه دریافت نمی‌کنن و باید جای دیگه‌ای دنبالش بگردن. سعی کنید به صورت روزانه برای فرزندتون وقت بذارید و باهاش معاشرت و گفت‌و‌گو کنید، مشکلاتش رو بشناسید و بهش کمک کنید تا بدونه برای شما مهم و ارزشمنده و هر مشکلی که براش پیش بیاد، می‌تونه روی کمک و حمایت شما حساب کنه.
از دوستان فرزندتون شناخت و آشنایی پیدا کنید
برای این که بتونید به فرزندتون در روابط دوستانه‌ش کمک کنید، بهتره برای شناخت و آشنایی با دوستانش، باهاشون وقت بگذرونید و معاشرت کنید. هر از گاهی با فرزندتون و دوست‌هاش و حتی خانواده‌هاشون بیرون برید تا بهتر بشناسیدشون یا اون‌ها رو به خونه‌تون دعوت کنید. اما یادتون باشه که این کار به هیچ وجه نباید جنبه دخالت پیدا کنه، بلکه باید به شعور فرزندتون احترام بذارید و با دخالت‌های بی‌مورد، احساس بدی بهش ندید. کاری که باید بکنید اینه که نوع روابط فرزندتون رو مشاهده کنید تا اگر زنگ خطری در رفتارشون دیدید، بتونید به فرزندتون کمک کنید که آسیب نبینه.
به فرزندتون «نه»گفتن رو یاد بدید
مهم‌ترین مهارتی که فرزند شما باید یاد بگیره، نه گفتن به دیگرانه که از عزت نفس و اعتماد به نفسش ناشی میشه. فرزندتون باید بتونه وقتی نمی‌خواد کاری رو انجام بده، به راحتی به دیگران نه بگه و نگران این که ناراحت می‌شن نباشه. بنابراین، از کودکی نه گفتن رو به فرزندتون یاد بدید و وقتی در برابر خواسته‌های شما نه می‌گه هم بپذیرید و هیچ وقت به زور یا هزاران خواهش و التماس، مجبورش نکنید کاری که دوست نداره رو انجام بده.
قوانین دوستی رو مشخص کنید
می‌تونید برای روابط دوستانه فرزندتون و رفت و آمدش با دوست‌هاش، قوانینی رو مشخص کنید اما این قوانین و خط قرمزها باید منطقی و عقلانی باشن. مثلاً فرض کنید پدر یه دانش‌آموزی پزشکه و به فرزندش می‌گه دوست‌هات حتماً باید والدینشون پزشک باشن. این قانون نه عقلانیه و نه منطقی و هیچ دلیل قانع کننده‌ای توش وجود نداره. وقتی قوانینی که تعیین می‌کنید عقلانی و منطقی نباشه، فرزندتون نمی‌پذیره و احتمال این‌که بخواد بعضی از روابط دوستانه‌ش رو از شما مخفی کنه بیش‌تر میشه.
زمینه انتخاب دوست رو فراهم کنید
همون‌طور که گفتیم، داشتن روابط دوستانه لازمه زندگی سالمه و شما باید زمینه و شرایط دوستی رو برای فرزندتون فراهم کنید. فرزندتون رو جاهایی ببرید که بتونه با آدم‌های مختلف معاشرت کنه، روابط اجتماعی شکل بده و دوست‌های متنوعی پیدا کنه. علاوه بر این، اجازه بدید فرزندتون وارد اکیپ‌های مختلف بشه و خودش انتخاب کنه که با چه افرادی دوستیش رو ادامه بده. اگه تنها جمعی که فرزندتون در اون قرار می‌گیره جمع خانوادگی و فامیلیه، احتمال این که بتونه دوست و رفیق پیدا کنه خیلی کم‌تره. بنابراین، سعی کنید زمینه لازم برای پیداکردن دوستی که ارزش‌ها و باورهاش به فرزندتون شبیه باشه رو براش فراهم کنید.
انواع دوستی در دوران نوجوانی
اولین نکته‌ای که شما باید به فرزندتون یاد بدید اینه که در روابط دوستانه، سطح بندی و لایه بندی وجود داره. سطح بندی یعنی این‌که حد و اندازه ارتباط و میزان صمیمیت و نزدیکی ما با تمام دوستانمون یکسان نیست. با بعضی از اون‌ها فقط سلام و علیک داریم، با برخی‌شون رفت و آمد می‌کنیم، با تعدادی‌شون سفر می‌ریم و دوستانی داریم که اون قدر بهمون نزدیکن که خونه‌مون هم دعوتشون می‌کنیم.
فرزند شما باید یاد بگیره که ارتباط با آدم‌ها روی یک طیف پیوسته قرار می‌گیره و به صورت صفر و صدی نیست که یا از یکی متنفر باشیم یا دوست جون جونیمون باشه. فرزندتون باید یاد بگیره که با هر دوست و آشنایی تا چه اندازه صمیمی بشه و همچنین این توانایی رو پیدا کنه که اگه متوجه شد دوستان نزدیکش افراد مناسبی برای داشتن صمیمیت زیاد نیستن، اون‌ها رو به لایه‌های دوستی دیگه منتقل کنه و کمی ازشون فاصله بگیره تا آسیب نبینه.
مشکلات دوست‌یابی در نوجوانان
اگر خانواده‌ها مهارت‌های اجتماعی لازم رو به فرزندانشون آموزش ندن، فرزندشون در سنین نوجوانی وقتی وارد جامعه میشه، نمی‌تونه دوستان خوبی پیدا کنه و ممکنه گرفتار روابط دوستانه نادرست با افراد ابیوزر (abuser) یا سو استفاده‌گر بشه. چنین افرادی همیشه تقصیر رو گردن طرف مقابل میندازن و بهش احساس ناکافی بودن می‌دن. این مسئله از اعتماد بنفس پایین نوجوون‌ها هم ناشی میشه؛ یعنی چون احساس می‌کنن توانمند نیستن، اجازه می‌دن که دوستشون به راحتی هر رفتاری که می‌خواد باهاش داشته باشه. بنابراین، اگه می‌خواید فرزندتون در دوست یابی دچار مشکل نشه و در دام این دوستی‌های آسیب زننده نیفته، باید مهارت‌های اجتماعی رو بهش آموزش بدید تا یاد بگیره در روابط دوستانه چطور رفتار کنه، تا کجا ازخود گذشتگی کنه، کجا نه بگه و… .
فرزندتون رو آدم حساب کنید!
برای این‌که فرزندتون بتونه گلیم خودش رو از آب بکشه، باید آدم حسابش کنید! منظورمون اینه که با فرزندتون گفت و گو کنید و در موقعیت‌های مختلف که امکانش وجود داره، با خودتون همراهش کنید تا آدم‌های مختلف رو ببینه. فرزند شما باید بتونه ویژگی‌های خوب و بدشون رو تشخیص بده، رفتارشون رو مشاهده کنه و بفهمه که همه آدم‌ها، خیرخواه و خوب نیستن. فرزندتون رو وارد زندگی روزمره و اجتماع کنید تا نحوه برخورد شما در موقعیت‌های مختلف با افرادی که می‌خوان ازتون سواستفاده کنن رو ببینه و به عنوان یک الگو، ازتون یاد بگیره که در آینده، وقتی با چنین افرادی مواجه میشه، باید چه رفتاری داشته باشه و چطور از خودش محافظت کنه.
برای مثال می‌تونید از تجربیاتی که خودتون در این زمینه داشتید صحبت کنید. قطعاً همه ما دوستی‌های نادرست رو تجربه کردیم و افرادی بودن که در قالب دوست و رفیق بهمون نزدیک شدن، اما در نهایت بهمون ضربه زدن. این تجربیات رو برای فرزندتون تعریف کنید، باهم گفت‌و‌گو کنید، براش توضیح بدید که در مقابل رفتار اون آدم، شما چه رفتاری نشون دادید، نظرش رو بپرسید و بهش کمک کنید کم کم با ناخوشی‌های جامعه هم آشنا بشه. اما یادتون باشه که هیچ وقت بدبین و ناامیدش نکنید.
فرزند نوجوانم با چه افرادی دوست نشود؟
قبل از این‌که وارد این بحث بشیم، لازمه دوباره تأکید کنیم که شما به عنوان پدر و مادر، باید روش انتخاب، تصمیم گیری و رفتار درست رو به فرزندتون آموزش بدید؛ نه این که با اجبار و زور و دعوا مجبورش کنید اون طور که شما می‌خوایید رفتار کنه.
افراد غیرقابل‌اعتماد
افرادی که قابل اعتماد نیستن، قطعاً نمی‌تونن دوست خوبی برای نوجوان شما باشن. مثلاً کسی که دروغگوئه، فرد مناسبی برای دوستی نیست و شما باید با گفت و گوی منطقی و عقلانی، فرزندتون رو متقاعد کنید که از این افراد فاصله بگیره.
فردی که برای نوجوان شما قلدری می‌کنه
یکی از عارضه‌های شخصیتی که در نوجوون‌ها دیده میشه اینه که در برابر قلدری کردن دیگران هیچ مقاومتی ندارن و حس می‌کنن که چیز خوبیه. معمولاً نوجوون‌هایی که رفتار والدینشون از موضع قدرت و زور بوده، در نوجوانی اجازه می‌دن دیگران براشون قلدری کنن و به چنین روابط دوستانه‌ای تمایل دارن. بنابراین، در گام اول باید بدونید که زور و تحکم و قدرت در رابطه والدین با فرزند نه تنها هیچ نتیجه مثبتی نداره، بلکه آسیب‌های زیادی رو به همراه میاره. بنابراین، همیشه سعی کنید رابطه‌تون با فرزندتون بر مبنای مهر و محبت و منطقی باشه. مطمئن باشید که زور هیچ‌وقت هیچ چیزی رو درست پیش نمی‌بره. در گام دوم به فرزندتون یاد بدید که هر کسی که قلدره، برتر و بهتر نیست. بلکه کسی که عقل، شعور و فهم بیش‌تری داره انسان برتر و بهتریه. پس نباید به قلدرها بها بده و اجازه بده بهش زور بگن.
فردی که فرزندتون رو به پنهان کاری تشویق می‌کنه
صداقت یکی از اصول اخلاقیه و دوستی که فرزند شما رو به پنهان کاری تشویق می‌کنه، بنیان این اصل رو در ذهن نوجوان متزلزل می‌کنه. پنهان کاری باعث میشه اعتماد در روابط مختلف خدشه‌دار بشه و این آسیب بزرگیه که می‌تونه روابط خانوادگی رو هم تحت تأثیر قرار بده.. به‌علا‌وه، احساس عذاب وجدان و گناهی که در پی داره، ذهن فرد رو هم درگیر می‌کنه. بنابراین، یکی از معیارهایی که در انتخاب دوست در نوجوانی باید بهش توجه بشه، اینه که فرد صادق و روراست باشه نه پنهان کار و دروغگو.
کسی باعث ایجاد حس منفی در نوجوان شما میشه
خیلی از ماها با افرادی برخورد داشتیم که برای بالا بردن خودشون، دیگران رو مسخره می‌کنن و بهشون احساس ناکافی بودن می‌دن. این افراد آدم‌های پوچی‌ان که چون خودشون هیچ چیزی برای ارائه ندارن، سعی می‌کنن با تمسخر دیگران کمی از احساس بدی که نسبت به خودشون دارن رو تسکین بدن. فرزند شما باید یاد بگیره که اولین ویژگی یه دوست خوب اینه که بهش احساس مثبت بده، نه این که با رفتارهای نادرست به عزت نفس و اعتماد بنفسش ضربه بزنه. رابطه دوستی‌ای خوبه ویژگی‌های مثبت دوستمون به ویژگی‌های منفیش بچربه. اگه کسی مدام اذیتمون می‌کنه و بهمون آزار می‌رسونه، قطعاً شخصی مناسبی برای ادامه دوستی نیست.
دوستی که منجر به ایجاد رفتارهای پرخطر میشه
همون‌طور که در قسمت‌های قبلی این مطلب گفتیم، یکی از ملاک‌های مهم در انتخاب دوست در نوجوانی، وجود امنیت در رابطه دوستیه. نوجوون‌ها معمولاً هیجانات زیادی دارن و باید بتونن این هیجان رو به یک شیوه‌ای تخلیه کنن. ورزش و تفریحات هیجان‌انگیز مثل شهربازی رفتن روش‌های سالمیه که یه نوجوون می‌تونه هیجاناتش رو تخلیه کنه. اما در بعضی نوجوون‌ها، این هیجان‌ها به رفتارهای پرخطری منجر میشه که بسیار آسیب زننده‌ست. بنابراین، نوجوون‌هایی که رفتارهای پرخطر دارن و می‌تونن روی فرزند شما هم تأثیر بذارن که به این رفتارها و عادات نادرست دچار بشه، دوستان خوبی نخواهند بود.
دغدغه‌های والدین در انتخاب دوست در نوجوانی
توی این قسمت می‌خوایم به بعضی از دغدغه‌های رایجی که والدین در زمینه انتخاب دوست در نوجوانی فرزندانشون دارن اشاره کنیم. میخواییم بگیم که ریشه و علت هر کدوم از این دغدغه‌ها و مشکل‌ها چیه.
ناتوانی نوجوان در ایجاد دوستی
خیلی از والدین این مسئله‌شون اینه که «فرزندم هیچ دوستی نداره و نمی‌تونه به دیگران ارتباط بگیره». علت این مشکل اینه که والدین زمینه و بستر دوست‌‌پیداکردن رو برای فرزندشون فراهم نکردن. همون‌طور که بالاتر گفتیم، یکی از وظایف پدر و مادرها اینه که بستر و زمینه دوست‌یابی رو برای فرزندشون ایجاد کنن. یعنی موقعیتی رو فراهم کنن که فرزندشون بتونه همسالان خودش رو ببینه، باهاشون ارتباط برقرار کنه، رفت‌و‌آمد کنه و دوستی و رفاقت‌هاش رو شکل بده. اگه والدین این اجازه رو به فرزندشون ندن که با همکلاسی‌ها و دوستانش معاشرت کنه و وقت بگذرونه، امکان نداره بتونه دوست و رفیق برای خودش پیدا کنه.
به علاوه، بعضی از نوجوون‌ها خجالتی‌ان و اضطراب اجتماعی دارن. به همین دلیل، ارتباط‌گرفتن با دیگران براشون سخته. اگه فرزند شما هم این مشکل رو داره، باید بهش کمک کنید که این خجالت رو کنار بذاره و بتونه راحت‌تر با دیگران تعامل کنه. یکی دیگه از دلایلی که باعث عدم توانایی نوجوون‌ها در ایجاد روابط دوستی با دیگران میشه، سخت‌گیری بیش‌ازحد والدینه. پدر و مادرهایی که حساسیت زیادی روی فرزند خودشون دارن، به مشکل دوست‌یابی فرزندشون دامن می‌زنن. چون دخالت‌های بیش از حد و کنترلگری باعث میشه فرزندشون نتونه با هیچ‌کس دوست بشه.
دوستی نوجوان با افراد نامناسب
دغدغه رایج دیگه‌ای که والدین دارن اینه که «فرزند نوجوانم با افراد درستی دوست نمی‌شه». ریشه این مسئله در کهن الگوهای فرزندانه. همون‌طور که در قسمت‌های قبلی این مطلب توضیح دادیم، اگه رابطه پدری با فرزندش از جنس رابطه زور و قدرت باشه، فرزندش در سنین نوجوانی به روابطی تمایل پیدا می‌کنه که باز هم زور و قدرت در اون وجود داشته باشه. یعنی با افرادی دوست میشه که براش قلدری می‌کنن، بهش زور می‌گن و اذیتش می‌کنن. بنابراین، برای جلوگیری از این مشکل، باید رابطه سالم و پر از مهر و محبتی با فرزندتون داشته باشید.
تغییر رفتار نوجوان
مشکل دیگه‌ای که پدر و مادرها بیان می‌کنن اینه که «نگران تغییر رفتار فرزند نوجوانم هستم». نکته‌ای که والدین باید بپذیرن اینه که فرزندشون قطعاً تغییر می‌کنه و باید تغییر کنه. هرچی که سن فرزند شما بالاتر می‌ره، قاعدتاً رفتارش هم تغییر می‌کنه و این موضوع کاملاً طبیعیه. به ویژه در سنین نوجوانی که دوره بسیار پرهیجان، پرچالش و پرفرازونشیبیه. اما نکته این‌جاست که شما به عنوان پدر و مادر، باید زمینه رو طوری فراهم کنید که رفتار فرزندتون، به‌طور مثبت تغییر کنه. فرزند شما در دوره نوجوانی دنبال اینه که هویت خودش رو پیدا کنه و در زمینه‌های مختلف مثل موسیقی، فیلم، ورزش، مطالعه و…، این هویت رو جستجو می‌کنه. بنابراین، اگه شما زمینه مثبت هویت یابی رو برازی فرزندتون فراهم نکنید، احتمال این‌که به مسائل منفی و آسیب زننده تمایل پیدا کنه بیش‌تر میشه.
دوستی نوجوان با افراد بزرگسال
دغدغه دیگه‌ای که والدین در انتخاب دوست در نوجوانی فرزندشون دارن اینه که «فرزندم با افراد بزرگ‌تر از خودش دوست میشه». دلیل این مشکل اینه که فرزند شما موقعیت سنی خودش رو درک نمی‌کنه و نمی‌تونه با همسالان خودش دوست بشه. مثلاً یکی از مشکلات اینه که فرزند شما نمی‌تونه به تنهایی تصمیم بگیره و مُدام دنبال بزرگتریه که براش تصمیم بگیره و اون فقط اجرا کنه. ریشه این مشکل، رفتار پدر و مادره. پدر و مادرهای کنترل گر که همیشه فرزندشون رو با تصمیمات خودشون مدیریت می‌کنن و اجازه نمی‌دن در هیج زمینه‌ای استقلال و آزادی عمل داشته باشه، باعث می‌شن فرزندشون در سنین نوجوانی به دوستی با افراد بزرگ‌تر از خودش تمایل پیدا کنه.
سخن پایانی
انتخاب صحیح دوست در نوجوانی می‌تونه تأثیرات مثبت زیادی بر روحیه فرزندتون داشته باشه. توی این مطلب با شما پدرها و مادرهای عزیز گفت و گو کردیم و نکاتی که لازم بود برای ایفای نقش مؤثر در دوره نوجوانی فرزندتون بدونید رو توضیح دادیم. یادتون باشه که شما الگوی رفتاری فرزندانتون هستید. پس اگه قراره به فرزندتون یاد بدید نه بگه، روابط دوستانه مخرب رو ترک کنه و دوست‌های خوبی پیدا کنه، باید این‌ها رو در رفتار خود شما هم دیده باشه. بنابراین، سعی کنید رفتارهای نادرست خودتون در روابط دوستانه‌تون رو اصلاح کنید. چون تجربه شما در دوستی‌ها، الگوی مهمی برای فرزندتونه که می‌تونه حسابی روش تأثیر بذاره.
دوره نوجوونی دوره حساس و پرچالشیه و نمی‌شه توقع داشت که والدین همیشه بدون عیب و نقص رفتار کنن. برای این که بتونید فرزندتون رو بهتر بشناسید و در سال‌های نوجوانی، حضور مثبتی در کنارش داشته باشید، می‌تونید از یک مشاور یا روانشناس کمک بگیرید و باهاش مشورت کنید که راهکارهای لازم رو بهتون آموزش بده تا نوجوان شما دچار آسیب نشه. لازمه یادآوری کنیم که شما در سنین کودکی، روی فرزند خودتون کنترل بیش‌تری دارید اما باید بپذیرید که در نوجوانی، فرزندتون کمی از شما فاصله می‌گیره و تمایل داره با افرادی غیر از اعضای خانواده و فامیل هم در ارتباط باشه. بنابراین، سعی کنید نقش راهنما و حمایتگری رو در این مسیر داشته باشید اما به هیچ وجه دخالت نکنید و اجازه بدید تصمیم نهایی رو خود فرزندتون بگیره.
در نهایت، پیشنهاد می‌کنیم حتماً به محتوای پدر و مادر رتبه‌برتر در کیمیاگرخونه هم سر بزنید تا با راهکارهایی که برای کمک به فرزندان در موفقیت تحصیلی معرفی کردیم هم آشنا بشید.